dogu-turkistan-sempozyumu

A. 11 Eylül’ün Doğu Türkistan’a uluslararası düzeyde etkileriÇinli otoriteler 11 Eylül 2001 olaylarından önce Uygurlara karşı bir yandan“ayrılık ve ayrılıkçılar” diğer yandan da “aşırılık ve aşırılar” söylemlerini kullanmaktaydı.Ancak 11 Eylül olaylarından sonra Çin “kaçırılmayacak bir fırsat” yakaladığınıdüşündü ve Uygurların mücadelesini nitelerken “terör ve terörist” söylemlerinikullanmaya başladı; hem yerel hem de uluslararası düzeyde güvenlikendişelerini bir fırsat olarak değerlendirdi. Çin 11 Eylül olaylarından birkaç günsonra Amerika’nın “uluslararası terörle mücadele” diye adlandırılan kampanyasınakatıldığını ilan etti ve 90’lı yıllarda Doğu Türkistan’da meydana gelmiş olanprotestoları ve birtakım olayları da terörist eylemler olarak kabul etti. Bu konuylailgili olarak Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Sun Yuxi 18.10.2001’de şöyle bir açıklamayaptı: “Çin’in Sincan bölgesinde eylemcilerin yapmış olduğu terörist faaliyetler sadeceÇin’in güvenlik ve istikrarı için değil, bütün bölge için bir tehdit oluşturmaktadır.”Buna binaen Çin, kendi sınırları içerisinde Sincan’daki terör örgütleriylemücadele ederek uluslararası toplumun terörle mücadele çabalarına katılacağınıda duyurdu. Çin bu kampanyaya katılmakla neler elde etmiş oldu?26.04.1996 yılında beş ülkenin (Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan veTacikistan’ın bir araya gelerek oluşturduğu yapıya 15.06.2001’de Özbekistan dakatılmıştır.) oluşturduğu Şanghay Beşlisi Örgütü’nün kuruluş hedefi sadece sınıranlaşmazlıklarını çözmek ve askerî alanda güven tesis edici eylemlerde birliksağlamaktı. Bütün bu çalışmalar ortak anlaşmalara varabilmek için bir başlangıçolması adına sınır bölgelerinde gerilimi azaltmaya yönelikti. Bu yüzden de örgütbaşlangıçta uluslararası bölgesel bir yapı olarak kurulmamıştı. Çünkü böylesi birörgütün bir sözleşmesinin olması, burada ilkelerinin belirlenmesi veya işleyişinitanzim eden kurallarının olması ve üyelik şartlarının bulunması gerekmekteydi. 34Ancak örgüt, sonraki toplantılarında nerede ise Çin politikalarına hizmet eden biroluşuma dönüştü.1999 yılının Ağustos ayında yapılan ve örgüt ülkelerinin katıldığı beşli zirveninakabinde yayımlanan Bişkek-Kırgızistan bildirisinde geçen 12 maddedenbirinde şu ifadeler yer almaktadır: “Taraflar, uluslararası terörizm, uyuşturucu vesilah kaçakçılığı, organize yasa dışı göç ve diğer suç formları ile ayrılıkçılık ve dinîradikalizmle etkin mücadelenin önemini belirtir.” Ancak görüldüğü kadarı ile Çinve diğer ülkeler, sadece olaylarla mücadele veya terörle savaşmaktan bahsetmek-70