dogu-turkistan-sempozyumu

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنىمۇنۇلارنى مىسال قىلىپ كۆرسىتىشكه بولىدۇ:‏ ‏”دىننى ۋاسىته قىلىپ تۇرۇپخهلقنىڭ نورمال تۇرمۇش تهرتىپىنى قالايمىقانلاشتۇرىدىغان باشقا پائالىيهتلهربىلهن شۇغۇللىنىش“‏ ياكى ‏”جهمئىيهتكه بۆلگۈنچىلىك ۋە خۇراپىيلىق ئۇرۇقىنىچېچىش“.‏ ئىسلام دىنىغا مۇناسىۋەتلىك خهۋەر،‏ ماقاله،‏ تهتقىقات ياكى ئوبزورلارماركىسىزملىق دىنىي چۈشهنچه ئهندىزىسىگه مۇۋاپىق كېلىشى؛ پارتىيه ۋەهۆكۈمهتنىڭ دىنىي سىياسهت ۋە بهلگىلىمىلىرىنى ئۆلچهم قىلغان بولۇشىكېرەك.‏ ‏”ئهمگهك بىلهن ئۆزگهرتىش لاگىرى“نىڭ مۇئاۋىن مۇدىرى تهرىپىدىنتهستىقلانغان بىر ماقالىدە بىلدۈرۈلىشىچه،‏ 2001 يىلىدىن ئېتىبارەن بۇلاگىرلاردا يېتىۋاتقانلارنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكى ‏”قانۇنسىز تهشكىلاتلارغا ئهزابولۇش ۋە قانۇنسىز دىنىي پائالىيهت بىلهن شۇغۇللىنىش“‏ جىنايىتى بىلهنتۇتۇلغانلار ئىكهن.‏ خوم:‏ ‏”شهرقىي تۈركىستاندا دىنىي بېسىم شۇ قهدەر ئېغىركى،‏دۆلهت ئورگانلىرىنىڭ نىشانىدىكى ههرقانداق بىرىنى دەرهال تۇتالايدىغان قانۇنىيتور شهكىللهندۈرىۋالغان“‏ دەيدۇ».‏ئىنسان ههقلىرىنى كۆزىتىش تهشكىلاتى بىلهن خىتايدىكى ئىنسان ههقلىرىجهمئىيىتى خهلقئارا جامائهتچىلىككه چاقىرىق ئېلان قىلىپ،‏ خىتاينىڭبۇ تۈزۈلمىلهرنى ئهمهلدىن قالدۇرۇشى،‏ ئۇيغۇرلارغا قارىتىلغان ئايرىمىچىلىقسىياسهت ۋە بهلگىلىمىلىرىدىن ۋاز كېچىشى ئۈچۈن بېسىم ئىشلىتىشكه دەۋەتقىلدى.‏ ئۇنىڭدىن سىرت،‏ خىتاينىڭ ههرقانداق جىنايهتچىنى بۆلگۈنچى ۋە خهلقئاراتېرورىمغا چېتىشلىق دەپ داۋراڭ سېلىشىغا قارشى تۇرۇشنىڭ مۇهىملىقىنىتهكىتلىدى.‏ئادامس مۇنداق دەيدۇ:‏ ‏«هېچبىر دۆلهت خىتاي هۆكۈمىتى تهرىپىدىن تېرورچى،‏بۆلگۈنچى ۋە باشقا جىنايى قىلمىشقا مۇناسىۋەتلىك دەپ كۆرسىتىلگهن هېچبىرئۇيغۇرنى خىتايغا قايتۇرۇپ بهرمهسلىكى كېرەك.‏ خىتاينىڭ بۇرۇنقى قىلمىشلىرىغانهزەر سالىدىغان بولساق،‏ خىتايغا قايتۇرۇپ بېرىلگهن ئۇيغۇرلارنىڭ قاتتىق قىيىن قىستاققا،‏ ههتتا ئۆلۈم جازاسىغا دۇچار بولۇشىدىن ئهندىشه قىلماي تۇرالمايمىز.‏چۈنكى بۇنىڭغا پاكىت بولالايدىغان ئهمهلىي مىساللار بهكمۇ كۆپ».‏خىتاي ئۆزىگه خاس تارىخىي ۋە مىللىي ئالاهىدىلىكىگه نۇقسان يهتكۈزمهيدىغانۋە بۇ ئالاهىدىلىكلهرگه مۇۋاپىق شهرت هازىرلاپ بېرىدىغان دېمۇكراتىيه ۋە ئىنسانههقلىرى سىياسىتىنى قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈرمهكته.‏ بۇ جهرياندا دۆلهت256