dogu-turkistan-sempozyumu

Asya cumhuriyeti 2 kurulmadan önce Sovyet nüfuzu altında kalan “Batı Türkistan”ve Rusya ile Çin arasında kavga konusu olup, 1949 yılından günümüze kadar komünistÇin yönetimi altında kalan “Doğu Türkistan” topraklarını kapsamaktadır.Çin, komünizm döneminden önce ve sonra “soykırım”dan daha hafif bir kelimeylenitelenmesi mümkün olmayan her türlü politikayı ve icraatı Doğu Türkistanlılarüzerinde uygulamıştır. Kesin olarak söylemek gerekirse, 1648-1759 yılları arasındaTürkistan’a karşı düzenlenen Mançu saldırılarında, Çin arşivlerindeki belgeleregöre, 1.200.000 Müslüman hayatını kaybetmiş ve 22.500 aile zorunlu göçe tabitutularak Çin’e sürgün edilmiştir. 3Doğu Türkistan’ın bugünkü dramına gelince, bir yandan hâlihazırdaki durumunkötülüğüne, diğer yandan da Uygur Müslümanlarıyla Çinliler arasındaki güçdengesine bakıldığında Uygurların özgürlük ve bağımsızlık isteklerini gerçekleştirmeihtimalinin zayıf olduğu görülmektedir. Doğu Türkistan kimliğini yok etmeyeçalışan Çinlileştirme politikaları göz önüne alındığında bu durum daha dabelirginleşir.Uygurlar, başka hiçbir halkın yaşamadığı zulümleri yaşamıştır. Benzeri birdurumu, ülkeleri İngilizler tarafından 1916’da işgal edilip 1948’de İsrail devletikurulmak üzere Yahudilere teslim edilen Filistinliler de yaşamıştır. İşgalci İsraildevletinin kurulduğu tarih olan 1948 yılı aynı zamanda Doğu Türkistan’ın komünistlertarafından işgal edildiği yıldır. İşte bu sebeple bazı yazarlar ve araştırmacılarDoğu Türkistan için “unutulmuş Filistin” ifadesini kullanmaktadırlar.Belki de Doğu Türkistan, “yitirilmiş Endülüs” gibi, Filistin’den daha kötü bir hâlegelecektir. Çünkü İsrail, coğrafi ve tarihî yönden birbirine benzeyen bir muhitteekilip büyütülmüş ve demografik olarak her yönden sürekli düşüş gösteren sunibir devlet olmaya devam edecektir. Oysa Doğu Türkistan’ın geleceği Çinli nüfustarafından yutulma tehlikesiyle karşı karşıyadır.1992’de Sovyetler Birliği’nin yıkılması ve 11 Eylül 2001 saldırıları gibi ikiçok önemli olayı takip eden dönem ve öncesi için ortaya atılabilecek pek çok soruolduğu gibi, bunlara verilebilecek cevaplar da çoktur. Fakat en önemli soru şudur:Acaba Çin, Doğu Türkistan’ı kendi politikalarının tutsağı hâline getirecek şekildeDoğu Türkistan meselesine bulaşmış mıdır? Ama belki de bu soru güçler dengesimantığına aykırıdır.Ancak tartışma konusu yapılabilecek bir araştırmaya göre; ülkeleri parçalama46