dogu-turkistan-sempozyumu

Doç. Dr. Erkin EkremHacettepe Üniversitesi Tarih BölümüDoğu Türkistan’ın Geleceği: SWOT AnaliziMetodu Üzerinden Bir DeğerlendirmeA. Doğu Türkistan meselesiDoğu Türkistan’ın geleceği Çin hükümetinin bölgede sürdürdüğü politikalarve Çin hükümeti tarafından Dong-tu (Doğu Türkistancılar) olarak adlandıranDoğu Türkistan’ın bağımsızlığı için mücadele eden grupların faaliyetleri ile ilgilidir;Doğu Türkistan’ın bağımsızlığı için mücadele edenlerin hazırladığı ideal veuygulanabilir programlarla ilgilidir; Çin’in yükselişi ve takip ettiği küresel politikaile ilgilidir; uluslararası siyasi, ekonomik ve güvenlik dengelerinin gidişatı ile ilgilidirve en önemlisi Doğu Türkistan davasını sürdüren kadroların ileri görüşlüolup olmadığı ile ilgilidir.Çin hükümeti, Doğu Türkistan’ın tarihten beri Çin’in bir parçası olduğunuiddia etmekte ve mevcut uluslararası siyasi sistemde, egemen bir devlet olarak,Doğu Türkistan’ı kendi hâkimiyet sınırları içerisinde kabul etmektedir. Bu bağlamda,Doğu Türkistan’ı kendi iç meselesi olarak gören Çin, yabancı güçlerinDoğu Türkistan’la ilgilenmesine karşıdır. Çin Doğu Türkistan’ı ilk defa 1884yılında kendi topraklarına dâhil ederek eyaletlerinden biri ilan etmiştir. BugünküÇin hükümeti ise, Doğu Türkistan’ı Mançu İmparatorluğu (1644-1911) veMilliyetçi Halk Partisi hükümetinin (Kuomintong hükümeti, 1911-1949) mirasçısıolarak hâkimiyeti altına aldığını ileri sürmektedir. Ancak Doğu Türkistan,Sovyetler Birliği lideri Stalin’in teşvik ve silah yardımı ile Eylül 1949’da ÇinHalk Kurtuluş Ordusu tarafından işgal edilmiştir. Çin Komünist Parti lideri MaoZedong ile Stalin arasındaki telgraflarda “işgal” (zhanling) kelimesi açık olarakgeçmektedir. 1 Sovyet lideri Stalin’in Çin ordusunun Doğu Türkistan’ın işgalineaskerî destek verme sebebi ise, ABD’nin Doğu Türkistan’da Müslüman bir ülkekurma planına engel olmak içindir. 2231