11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ئههمهد فارۇق ئۈنسال / شهرقىي تۈركىستاندا ئىرقىي ۋە دىنىي ئايرىمىچىلىق سوۋېت ئىتتىپاقى بىلهن ئىستىقلالى مۇنقهرز قىلىنغان شهرقىي تۈركىستانتاكى هازىرغىچه بۇ ئىتتىپاقنىڭ ئهڭ ئېغىر ۋابالىغا مۇبتىلا بولماقتا.‏خىتاي هاكىمىيىتى ١٩٥٠ يىللاردىن بېرى،‏ بۇ يۇرتقا خىتاي نوپۇس كۆچۈرۈپكېلىشكه باشلىدى.‏ ١٩٥٣ يىلى،‏ بۇ زېمىن نوپۇسىنىڭ ‏٪‏‎٧٥‎نى ئۇيغۇرلار تهشكىلقىلاتتى.‏ مانا ئهمدى،‏ خىتاي نوپۇسى بىلهن ئۇيغۇرلارنىڭ نوپۇسى تهڭلىشىپ قالدى.‏١٩٦٣ يىلى غۇلجا خهلقى يهنه بىر قېتىم قوزغىلاڭ كۆتۈردى.‏ ئهمما قانلىقباستۇرۇلغان بۇ قوزغىلاڭدىن كېيىن،‏ ئۇيغۇر خهلقى قازاقىستانغا قېچىپ چىقىشقامهجبۇر بولدى.‏ سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ يېمىرىلىشى ئهركىنلىك تهلهپلىرىنىڭئوت پىلتىسى بولدى ۋە ١٩٨٩ يىلى ئاپرېل ئېيىدا تيهنئهنمېن مهيدانى ۋەقهسىنىكهلتۈرۈپ چىقاردى.‏ لېكىن بۇ ۋەقهنى پۈتۈن دۇنيا خهلقىنىڭ كۆزلىرى ئالدىدا قىلچهئىككىلهنمىگهن هالدا قانلىق باستۇرغان خىتاي هاكىمىيىتى،‏ ۋەقهدە ئاكتىپرول ئوينىغان ئۇيغۇر خهلقىگه ئۆز ۋەتىنىدە تېخىمۇ شىددەتلىك زۇلۇم سېلىشقاباشلىدى.‏ هاپىلا شاپىلا سوتلاش ۋە ئۆز مهيلىچه ئۆلۈم جازاسى بېرىش نهتىجىسىدەنۇرغۇن ئىنسان قهتلى قىلىندى.‏ ماۋ دەۋرىدە مهسجىد جامهلهر پۈتۈنلهي تاقىلىپقالغان بولۇپ،‏ ئۇنىڭ ئۆلۈمىدىن كېيىن،‏ دېڭ شياۋپېڭ دەۋرىدە قايتا ئېچىلغانىدى.‏١٩٩٠ يىلىدىن كېيىن،‏ جياڭ زېمىن دەۋرىدە يهنه بىر بىرلهپ تاقىلىشقاباشلىدى.‏ بىرمۇنچىلىغان مهسجىد جامهنىڭ دەرۋازىسىغا ‏”مهسجىدكه كىرىشكهبولمايدىغان كىشىلهر تىزىملىكى“‏ ئېسىلدى.‏١١ سېنتهبىر ۋەقهسىدىن ئىلگىرى،‏ ئۇ يهرلهردە يۈز بهرگهن ههق هوقۇقيولسىزلىقلىرى بىر ئامال قىلىپ دۇنيا جامائهتچىلىكىگه بىلدۈرۈلدى.‏ ههرتۈرلۈك دوكلاتلار ئارقىلىق خىتاي هۆكۈمىتىنىڭ ئىنسانىي ههق هۆررىيهتكهزىت سىياسهتلىرى پاش قىلىندى ۋە بۇ سىياسهتلهرنى توختىتىشقا چاقىرىققىلىندى.‏ سوۋېت ئىتتىپاقى يېمىرىلىشتىن بۇرۇن،‏ ئۇ رايون دۆلهتلىرىدىكىئىنسانىي ههق هۆررىيهتنى سىياسىي بېسىم ۋاسىتىسى سۈپىتىدە قوللىنىپكهلگهن غهرب دۆلهتلىرى،‏ ١١ سېنتهبىر ۋەقهسىدىن كېيىن،‏ مۇسۇلمان مىللهتۋە دۆلهتلىرى بىلهن بولغان مۇناسىۋەتلىرىدە تامامهن قارشى يۆلىنىشكه قاراپيول ئېلىشقا باشلىدى.‏ پۈتۈن دۇنياغا زورلاپ تېڭىلغان بۇ يېڭى بىخهتهرلىكئۇقۇمى،‏ شهرقىي تۈركىستاندا بېسىم بىلهن هۆكۈم يۈرگۈزۈپ كېلىۋاتقان خىتايغائۆز زۇلمىنى خهلقئاراغا يوللۇق كۆرسىتىش ئۈچۈن تېپىلماس پۇرسهت يارىتىپ215

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!