11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنىياقۇب بهگنىڭ تۇيۇقسىز ئۆلۈمى بىلهن تهڭ،‏ بۇرۇن غهربىي تۈركىستانتۈركلىرىنىڭ بىر بىرىگه دۈشمهنلىشىشى سهۋەبىدىن پۈتۈن تۈركىستاننىڭرۇسلارغا مۇستهملىكه بولۇپ قالغانلىقىنى ئۆز كۆزلىرى بىلهن كۆرگهن ‏(ياقۇببهگنىڭ)‏ ئوغۇللىرى ۋە قوماندانلار بىر بىرىنىڭ پېيىگه چۈشۈشكه باشلىدى.‏ ياقۇببهگ ئۆلۈشتىن بۇرۇن خىتاي لهشكهرلىرىگه قارشى جهڭ قىلىۋاتاتتى.‏ ياقۇب بهگنىڭئۆلۈمىدىن كېيىن،‏ ئوغۇللىرى ۋە قوماندانلىرى خىتاي ئهسكهرلىرىنىڭ بېسىپكېلىۋاتقىنىغا قارىماي ئۆزئارا دۈشمهنلىشىپ،‏ قهشقهرىيه دۆلىتىنى هالسىرىتىپقويدى ۋە دۆلهت ئارمىيىسىنى تامامهن پالهچ هالغا چۈشۈرۈپ قويدى.‏ نهتىجىدە،‏ خىتايقوشۇنى هېچقانداق قارشىلىققا ئۇچرىماي،‏ 1878 يىلى قهشقهرىيهنى پۈتۈنلهيبېسىۋالدى.‏ مىڭبېشى ئىسمائىل ههققى بهگ تۈركىستان خهلقى ئهسىرلهردىن بېرىمۇپتىلا بولغان ۋە رۇسىيه ئهنگىلىيه خىتاي جاسۇسلىرى ئۈنۈملۈك پايدىلانغانخۇسۇمهت ۋە ئۆزئارا ئىشهنمهسلىك ئىللىتى ههققىدە مۇنداق دەيدۇ:‏ ‏«ئاسىيادىكىئههلى ئىسلام ‏(يهنى مۇسۇلمانلار)نىڭ ئهخلاقىنى تۈزىتىش ئۈچۈن بىر نهچچه ئهسىرۋاقىت كېتىدۇ.‏ دۆلهتلهر ئارا ئۇرۇش جېدەل ئىچىدە ئۆز ئالدىغا ئىش بېجىرىشكه‏(مهسىلهن،‏ مۇستهقىل هاكىمىيهت قۇرۇشقا)‏ بولمىغىنىدەك،‏ مهلۇم بىر تهرەپسىياسىتىنىڭ ئويۇنچۇقىغا ئايلىنىپ قېلىشتىن ساقلىنىشمۇ مۇمكىن ئهمهسئىدى»‏ . 38شهرقىي تۈركىستاندا جۇمهۇرىيهتلهر1878 يىلى،‏ خىتاي مۇستهملىكىچى هۆكۈمىتى شهرقىي تۈركىستاننىقايتا ئىشغال قىلىپ،‏ ئۆزىنىڭ ئۆلكىسىگه ئايلاندۇرۇۋالدى.‏ بۇ،‏ 1911 يىلىغىچهمۇشۇنداق داۋاملاشتى.‏ 1911 يىلى،‏ مانجۇ خاندانلىقى ئۆرۈپ تاشلىنىپ،‏ ئورنىغاجۇمهۇرىيهت قۇرۇلدى.‏ خىتاينىڭ شهرقىي تۈركىستاندىكى باش ۋالىيلىرى بۇقالايمىقانچىلىقلاردىن پايدىلىنىپ،‏ خىتاي مهركىزىي هۆكۈمىتىدىن ئايرىلىپچىقىپ،‏ ئايرىم ئىمپېراتورلۇق قۇرۇش كويىدا مهركهز هۆكۈمىتى بىلهن پات پات توقۇنۇشقا باشلىدى.‏ مۇسۇلمان شهرقىي تۈركىستان خهلقى يىللاردىن بېرىداۋاملىشىپ كېلىۋاتقان چىدىغۇسىز زۇلۇمغا قارشى قوزغىلىپ،‏ 1931 يىلىقۇمۇلدا،‏ 1932 يىلى تۇرپاندا خىتاي هۆكۈمىتىگه قارشى ئىسيان كۆتهردى.‏48

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!