11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

پروفېسسور دوكتور ئالائىددىن يالچىنكاياتۈركچىدىن تهرجىمه قىلغۇچى:‏ سابىرجانشهرقىي تۈركىستان تارىخىدىكى مۇهىمبۇرۇلۇش نۇقتىلىرى ۋە خىتاي ئىشغالىيىتىكىرىش سۆز‏”تۈركلهرنىڭ يۇرتى“‏ دېگهن مهنىدىكى تۈركىستان تهڭرىتېغىدىن كاسپىيدېڭىزىغىچه سوزۇلغان جۇغراپىيهنىڭ ئىسمى بولۇپ،‏ شهرقىي تۈركىستان ۋەغهربىي تۈركىستان دەپ ئىككىگه بۆلۈنىدۇ.‏ غهربىي تۈركىستان قازاقىستان،‏قىرغىزىستان،‏ ئۆزبهكىستان،‏ تاجىكىستان ۋە تۈركمهنىستان قاتارلىقلارنى ئۆزئىچىگه ئالغان رايوندىن ئىبارەت بولۇپ،‏ 1715 1897 يىللىرى ئارىسىدا رۇسىيهتهرىپىدىن ئىشغال قىلىنغان.‏ غهربىي تۈركىستاندىكى رۇس هاكىمىيىتى سوۋېتئىتتىپاقىنىڭ يېمىرىلىشى بىلهن ئاخىرلاشتى.‏ شهرقىي تۈركىستان بولسا،‏خىتاي هاكىمىيىتى تهرىپىدىن بېسىۋېلىنىپ،‏ ئىسمى ‏«شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونومرايونى»غا ئۆزگهرتىلدى.‏ يهنى شهرقىي ۋە غهربىي تۈركىستاننىڭ پۈتۈن زېمىنىئىشغالىيهتچى دۆلهتلهرنىڭ ئورتاق سىياسىي ئوبيېكتىغا ئايلاندى.‏ بولۇپمۇ،‏19 ئهسىردە ئهنگىلىيه يولغا قويغان ياكى قوللىغان سىياسهتلهردىن خىتاي،‏رۇسىيه،‏ هىندىستان ۋە تۈركىستان دۆلهتلىرى ئارىسىدىكى مۇهىم باغلىنىشلىقمۇناسىۋەتلهرنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇ.‏ بۇ سىياسهتلهر ئاساسهن تۈركلهرنىڭ زىيىنىغايۈرگۈزۈلگهن بولۇپ،‏ بهزىدە بۇ سىياسهتلهرگه چېتىلىپ قالغان بىرەر تۈرك سىياسىيگۇرۇهى تۇنجى قهدەمدىلا هىيله نهيرەڭ بىلهن ئىشغالچىلارنىڭ قولىغا تاشلاپبېرىلدى.‏ ئهنگىلىيه بىر تهرەپتىن قهشقهرىيه دۆلىتىگه يان باسقاندەك كۆرۈنسه،‏يهنه بىر تهرەپتىن بۇ مۇسۇلمان تۈرك دۆلىتىنى يىقىتىش ئۈچۈن خىتاي بىلهنرۇسىيهنى ئهيۋەشكه كهلتۈرۈپ،‏ خىتايغا ‏(نۇرغۇن مىقداردا)‏ قهرز پۇلى بهردى.‏ بۇرايونغا مهخسۇس ئىجاد قىلىنغان ‏«چوڭ ئويۇن»‏ تېرمىنى،‏ مانا مۇشۇ جهههتتىنئېلىپ ئېيتقاندا بهكمۇ چوڭقۇر مهنىگه ئىگه.‏ بۇ ههقىقهتنى چىقىش نۇقتىسىقىلىپ،‏ بولۇپمۇ بۈگۈنكى ئىشغالىيهتنى تېخىمۇ ياخشى چۈشىنىش ئۈچۈن،‏ شهرقىي31

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!