dogu-turkistan-sempozyumu

Dou ria ooi aadai laalar oullu e oulluu oal ileri tık bir tehlike arz etmemesine karşılık, hâlen kara ve hava kuvvetlerini bölgedebulunduran Çin, aynı zamanda nükleer başlıklı füzelerinin büyük bir bölümünüde burada tutmaktadır. Çin’in silahlı kuvvetlerinin Doğu Türkistan’daki varlığınıdevam ettirmesinin bir diğer önemli nedeni de yerel Müslüman nüfus üzerindekikontrolünü devam ettirmek içindir. (ETIC, 2008)Ekonomik nedenlerJeostratejik unsurlar Çin’in Doğu Türkistan’ı kontrol altında tutmak istemesinintek nedeni değildir. Daha önce de belirtildiği gibi, bölge doğal kaynaklaraçısından zengin bir bölgedir ve toprakları da oldukça verimlidir. 21. yüzyılınKuveyt’i olarak anılan Doğu Türkistan özellikle petrol, doğal gaz, uranyum, kömür,altın ve gümüş kaynaklarıyla Çin’in omurgasını oluşturmaktadır.Çin bölgeye yönelik politikalarında neden bu kadar agresif ?Her şeyden önce, Doğu Türkistan gerçekten çok büyük bir ülkedir (toplamÇin topraklarının 1/6’sını oluşturmaktadır) ve jeostratejik olarak büyük bir önemesahiptir. Doğu Türkistan batıdaki akraba ülkelerle birlikte neredeyse Çin büyüklüğündebir bölge oluşturabilmektedir.İkinci olarak, Doğu Türkistan’a ve her bir Orta Asya ülkesine geniş petrol vegaz rezervleri bahşedilmiştir. Doğu Türkistan’ın bağımsız olması ve uzun vadedebatıda yer alan akraba ülkelerle ekonomik bir blok oluşturması hâlinde, bu durumsadece Çin için değil aynı zamanda Rusya ve diğer güçlerin de stratejik çıkarlarıaçısından tehlikeli bir durum oluşturur.Üçüncü olarak, Çin yönetimi etnik milliyetçiliğin tek başına (ya da yenidendirilen İslam ile birlikte) Çin’in kuzeybatı vilayetleri (Gansu ve Qinghai) ve özerkbölgelerdeki (Ningxia, Xinjiang ve Tibet) otoritesini zayıflatmasından dehşetlekorkmaktadır. Çin’in ana nükleer test ve füze fırlatma üslerine ev sahipliği yaptığıiçin bu alanlar çok büyük stratejik öneme sahiptir.Çin’in geleceğini şekillendirebilecek tüm iç ve dış güçler aynı zamanda DoğuTürkistan üzerinde doğrudan ya da dolaylı bir etkiye sahip olacaktır. İç faktörlerarasında demografik yapı, siyasi örgütlenme, ekonomik, sosyal, politik ve askerî yapıdakideğişiklikler sıralanabilir. Dış faktörler ise Türki cumhuriyetler, Afganistan,Pakistan ve Rusya gibi uluslararası güç dengelerinde etkili olan bölge ülkeleridir.149