dogu-turkistan-sempozyumu

mücadele etmeye yılmadan devam etmiştir. Hatta 1933-1934 ile 1944-1949yılları arasında kısa ömürlü de olsa birer cumhuriyet kurmuşlardır.2. Doğu Türkistan’ın jeostratejik konumu: Doğu Türkistan’da meydana gelen bütünçatışma ve savaşlar, dönemindeki uluslararası siyasi ve stratejik konjonktüreldeğişim ile yakından ilgilidir. Bundan sonra da Doğu Türkistan’da meydanagelebilecek değişimlerin uluslararası stratejik dengelere bağlı olacağına şüpheyoktur. Bu tespitin altında yatan ise bölgenin stratejik önemidir. Tarihte Çiniçin köprü ve sınır mahiyetinde olan Doğu Türkistan, bugün hem askerî savunma,toplumsal güvenlik, ekonomik kalkınma hem de diğer yer üstü ve yer altızenginlikleriyle (petrol ve doğal gaz gibi) yine stratejik konumunu korumaktadır.Doğu Türkistan’ın bu özelliği, Çin için ne derece önemli ise, Çin’in rakibiveya düşmanları için de o kadar önemlidir. Çin Halk Cumhuriyeti’nin “yumuşakkarnı” olan bu bölgede herhangi bir istikrarsız durumun meydana gelmesiÇin’in geleceğini derinden etkileyebilmektedir. Bölge, Çin’in millî çıkarlarınıkarşılama, özellikle ulusal güvenlik ve millî kalkınma, nihayet süper güç olmakonusunda kilit rollerden birine sahiptir. 53. Doğu Türkistan’ın jeopolitik konumu: Asya’nın tam ortasında yer alan, ÇinHalk Cumhuriyeti’nin kuzeybatı bölgesini oluşturan ve 1,68 milyon kilometrekarebüyüklüğüyle bütün Çin toprağının 1/6’sını oluşturan Doğu Türkistanbölgesi, Gansu eyaleti, Qinghai eyaleti, Moğolistan, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan,Tacikistan, Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Tibet gibi bölge ve ülkelerlesınırdır. Doğu Türkistan’ın yabancı ülkelerle olan sınırının uzunluğu Çinsınırının toplamının 1/4’ünü teşkil etmekte ve Doğu Türkistan Çin’le en uzunsınırı olan bölge özelliği taşımaktadır. Doğu Türkistan’ın kuzeyinde Altay Dağları,ortasında Tanrı Dağları ve güneyinde Kunglung Dağı bulunmaktadır. Buüç dağ Pamir Dağları’nda kesişmekte ve birleşik hâlde Doğu Türkistan’ın kuzey,batı ve güneybatısının doğal engellerini ve 13 stratejik geçidi oluşturmaktadır.Bu stratejik konum Doğu Türkistan’ın savunma veya saldırı kabiliyetini arttırmaktadır;yani Çin’in kuzeybatı sınır bölgesinin güvenliğini sağlamaktadır. Buanlamda Doğu Türkistan’a sahip olan Çin, Orta Asya’ya hâkim olabileceği gibi;Doğu Türkistan’a sahip olan herhangi bir güç de jeostratejik bakımdan doğusundaçıplak kalan Çin’in güvenliğini tehdit edebilmektedir.Tarihte Doğu Türkistan Çin için geçit ve savunma bölgesi olarak algılanmamıştır.236