dogu-turkistan-sempozyumu

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنىكهڭ جۇغراپىيىسى ۋە نوپۇسى بىلهن خىتاي پايچېكى چهكلىك گۇرۇهىنىڭ پايئىگىلىرى نۇرغۇنلىغان كۆزەتكۈچىلهرنى هېسابسىز دەرىجىدە بايلىق توپلاش ۋەكىشىنى چۆچۆتكىدەك دەرىجىدىكى ئىقتىسادىي كېڭىيىش نىسبىتى ئارقىلىقههيران قالدۇرۇۋاتىدۇ،‏ ئۇ كۆزەتكۈچىلهرنى بىر پارتىيه دېكتاتۇرلىقىنىڭ ئىقتىسادىيتهرەققىيات ئۈچۈن پايدىلىق ئىكهنلىكىگه ئىشهندۈرۈۋاتىدۇ.‏ شۇنىڭ بىلهن بىرگه،‏بۇ بۇ پاي ئىگىلىرى ئۇچۇر قاناللىرىنى،‏ جامائهت پىكرىنى كونترول قىلىۋاتىدۇ.‏ ئۇلارئاۋازلىرىنىڭ بارىچه جار سالالايدۇ،‏ شۇڭا تاشقى دۇنيا كۆزەتكۈچىلىرى ئۇلارنىڭ پۈتۈنخىتاي دۆلىتىگه ۋەكىللىك قىلىۋاتقانلىقىغا ئىشىنىدۇ.‏ ههقىقهت شۇكى،‏ خىتايدەپ ئاتىلىپ كېلىۋاتقان يهنه بىر جهمئىيهت بار،‏ بۇ جهمئىيهت خىتاي پايچېكىچهكلىك شىركىتى ئۈچۈن قۇلدەك ئىشلىتىلىنىۋاتقان بىر مىلياردتىن ئارتۇقپۇقرادىن تهركىپ تاپىدۇ.‏ سىز كۆرۈپ تۇرغان تهڭگىنىڭ بىر يۈزى شىركهتلهشكهنخىتاي هاكىمىيىتى،‏ يهنه بىر يۈزى ‏«چۈپرەندىلهرنىڭ جۇڭگوسى»دىن ئىبارەت.‏ههرقانداق بىر دۆلهتته،‏ ئوخشاش بولمىغان گۇرۇپپىدىكى كىشىلهر ئوخشاشبولمىغان سهۋىيىدىكى بايلىقلاردىن بههرىمهن بولىدۇ ۋە ئوخشاش بولمىغانتهسىرلهرگه ئىگه بولىدۇ.‏ ئهمما بۇ ئادەتته بىر دۆلهتنى ئىككى قارىمۇ قارشىجهمئىيهتكه ئايرىمايدۇ.‏ گهرچه سىز شىركهتلهشكهن خىتاي هۆكۈمىتىنىڭتىلىدىن ‏«پۇقرا»‏ سۆزىنى تاپالمىسىڭىزمۇ،‏ بۇنىڭغا ئېنىقلىما بېرەلىگۈدەك خىتايهېكايىسىدىن بىرى بار:‏ - ٢٠٠٨ يىل - ١٠ ئاينىڭ - ٢٩ كۈنى كهچ سائهت سهككىزدە،‏خىتايدىكى ئهڭ چوڭ زامانىۋىي شهههر هېساېلىنىدىغان شېنجېننىڭ قىستاڭكوچىلىرىنىڭ بىرىدە لىن فامىلىلىك هۆكۈمهت خادىمى ۋە پارتىيه سېكرىتارى ١١ياشلىق بىر قىزنى ئاتا - ئانىسىنىڭ ئالدىدىلا ئۇرۇپ كهتتى.‏ قىزنىڭ ئانىسى ئۇنىتوختىتىشقا ئۇرۇنغان،‏ يولدىن ئۆتكهنلهر ئۇنىڭغا قارشىلىق بىلدۈرگهن ۋاقىتتا،‏ ئۇ‏«سهنلهر مېنىڭ يولۇمنى توسۇشقا قانداق پېتىندىڭ،‏ مېنىڭ كىم ئىكهنلىكىمنىبىلىشهمسهن؟ مهن دېگهن بېيجىڭدىكى قاتناش مېنىستىرلىكىدىن كهلگهنۋەكىل.‏ مېنىڭ مهرتىۋەم سىلهرنىڭ شهههر باشلىقىڭلارغا تهڭ.‏ سىلهر مېنىڭئالدىمدا ئهرزىمهس چۈپرەندىلهردىن باشقا نهرسه ئهمهس»‏ دەپ ۋارقىرىغان.‏ بۇ ۋەقهۋە سېكرىتار لىننىڭ سۆزلىرى ناهايىتى تېزلا ئېنتېرنېتته تارقىلىپ،‏ نۇرغۇنئىنسانلار ئاغرىنىش ۋە ئۈمىدسىزلىكلىرىنى ئىپادىلهش ئۈچۈن،‏ شۇندىن ئېتىبارەنئۆزلىرىنى ‏”خىتاي چۈپرەندىلىرى“‏ دەپ ئاتاشقا باشلىغان.‏تۆۋەندە يۇقىرى قاتلامدىكىلهرنىڭ جۇڭگوسى بىلهن چۈپرەندىلهرنىڭ جۇڭگوسى280