11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنىسهركىسى جانتالياق ئۆلتۈرۈلدى.‏ بۇ ۋەقهدىن كېيىن،‏ بازارقۇل بويىنىڭ باشقابىر قوماندانى زايىپ بويىغا مهنسۇپ 1000 ئائىله بىلهن بىرگه دەسلهپته بۇغدارايونىغا،‏ كېيىن باركۆلگه كۆچۈپ كېتىشكه مهجبۇر بولغان.‏ شهرقىي تۈركىستانقازاقلىرىنىڭ ئالتاي رايونىدىكى مۆتىۋەر زاتلىرىدىن شهرىپخان تۆرە 1933 يىلى ئالتا رايونىدىكى قازاقلارنىڭ باشقا مۆتىۋەر زاتلىرى بىلهن بىلله خىتايهاكىمىيىتىگه قارشى تۇرۇش ههرىكىتىنى باشلىۋەتتى . ٥ يهنه بىر تهرەپتىن،‏ 1931 يىلى شهرقىي تۈركىستاننىڭ ئۇيغۇر رەهبهرلىرىدىن خوجا نىياز هاجىم ۋە يولۋاسبهگ باشچىلىقىدا،‏ تۇڭگانلارنىڭمۇ قېتىلىشى بىلهن شهرقىي تۈركىستاننىڭ جهنۇبىتهرىپىدىمۇ ئىنقىلاۋىي ههرىكهت باشلاندى.‏ باركۆل ۋە قۇمۇل رايونىدىكى خوجا نىيازهاجىم،‏ يولۋاس ۋە تۇڭگانلارنىڭ سهركهردىسى ماجۇڭيىڭ يول باشچىلىقىدىكىبۇ ئىنقىلاۋىي ههرىكهتكه كهرەي – جانتهكهي - تاسبىيكه بويىنىڭ سهركهردىسىئهلىپ قامىسباي ئوغلى مال چارۋا يوللاپ،‏ ماددىي ياردەم قىلدى.‏ ئهلىپ قامىسبايئوغلىنىڭ بۇ ئىشى ئۈرۈمچىدىكى ختاي هاكىمى شېڭ شىسهينىڭ غهزىۋىنىقوزغىدى.‏ شېڭ شىسهي ئۈرۈمچىدىن يوللىغان ئهسكهرلهر دۇۋان هادى ‏(ئېلىپشاپقان)دا ئولتۇرغان ئهلىپ قامىسباي ئوغلىنى ‏(ئۆيىدە)‏ بوغۇزلاپ ئۆلتۈرگهندىنكېيىن،‏ ئائىلىسى ۋە ئهتراپىدىكى تۇغقانلىرىدىن 60 ئائىلىنى شۇ ۋاقىتنىڭئۆزىدىلا ئۆلتۈرىۋەتكهن ئىدى.‏ 1936 يىلى بىلهن 1939 يىلى ئارىسىدا ختاينىڭزۇلۇملىرى تۈپهيلىدىن باركۆلدىن گهنسۇغا قېچىپ بارغان قازاقلارنىڭ سانى 12000مىڭغا يهتكهن.‏- 20 ئهسىرنىڭ 30 يىللىرىغىچه بۇ زۇلۇملارنى چهككهن قازاقلار ئۆز رەهبهرلىرىگهقىلىنغان بۇ زۇلۇمغا نارازىلىق بىلدۈرۈپ،‏ 1941 يىلى 300 كىشىلىك بىر گۇرۇپپائالدى بىلهن شهرقىي تۈركىستاننىڭ شىمالى تهرىپىدىكى تىبهت رايونىغا يۆتكىلىپبېرىپ،‏ ئاندىن هىندىستانغا ئىلتىجا قىلىشقا مهجبۇر بولغان.‏ دىققهت قىلىشقاتىگىشلىك مهسىله شۇكى،‏ پاناهلىق تىلىگۈچى بۇ قازاقلارنىڭ رەهبهرلىرىمۇزامانىدا ئۆز ئۆيلىرىدە خىتايلار تهرىپىدىن پۈتۈن ئائىله ئهزالىرى بىلهن بىرلىكتهئۆلتۈرۈلگهن ئهلىپ قامىسباي ئوغلىنىڭ ئوغلى ئهلىسخان باتۇر ٦ ۋە ئالتايدا خىتايلارتهرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگهن كهرەي – جانتهكهي - بازارقۇل سهركهردىسى جانتايلاقنىڭتۇغقانلىرى زايىپ ۋە ئۇنىڭ ئوغلى ئوسمان تهيجى ‏(ئوسمان تاشتان)‏ ٧ ئىدى.‏ 1933 يىلى ئۇيغۇر،‏ قازاق ۋە تۇڭگانلارنىڭ بىرلهشمه ئازادلىق ههرىكىتى،‏ ئۇ دەۋردىكىختاي ۋالىيسى شېڭ شىسهينىڭ سوۋېت ئىتتىپاقىدىكى ستالىننىڭ ئهسكىرىي152

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!