11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنىئۈزۈلۈپ قالدى.‏ تۈركىيه ههر جهههتتىن پۈتۈنلهي غهربكه يۈزلهنگهچكه،‏ ئاسىيادىكىدۆلهتلهر بىلهن بولغان مۇناسىۋىتى ئىنتايىن زەئىپلىشىپ كهتتى.‏ سىياسىي ۋەئىقتىسادىي جهههتتىلا ئهمهس،‏ مهدەنىي جهههتتىمۇ چوڭقۇر هېس قىلىنغان بۇبۇرۇلۇش سهۋەبىدىن ئاسىيادىكى تۈركلهر بىلهن پهقهت رومانتىك مۇناسىۋەت بېغىلاقېلىپ قالدى.‏ ئۇ مهزگىللهردە،‏ تۈركىيهمۇ ئۆز مهۋجۇدىيىتىنى قوغداپ قېلىشكرىزىسىغا دۇچ كېلىۋاتقاچقا،‏ رۇسىيه ۋە خىتايغا ئوخشاش دۆلهتلهرنىڭ كۈنسېرىئېشىپ بېرىۋاتقان كۈچىگه قارشى كۆرۈنهرلىك دەرىجىدە پۇت تىرەپ تۇرالىشىمۇمكىن ئهمهس ئىدى.‏ شۇڭا تاشقى دۇنيا تۈركلىرى بىلهن بولغان مۇناسىۋىتىئهڭ تۆۋەن سهۋىيهگه بېرىپ يهتتى،‏ شهرقىي تۈركىستانمۇ بۇ ئههۋالدىن مۇستهسنائهمهس ئهلۋەتته.‏ مانا بۇ مهزگىلدە،‏ تۈركىيه ئۆزىنىڭ يېقىن ئهتراپىدا يۈز بهرگهنبىر مۇنچىلىغان ۋەقه هادىسىلهرگىمۇ پهرۋاسىزلىق قىلدى.‏٢ دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن،‏ ئىككى ئىدىئولوگىيىلىك قۇتۇبقا بۆلۈنگهن دۇنياپهقهت تۈركىيهنىلا ئهمهس،‏ پۈتكۈل ئىسلام ئالهمىنى پاسسىپ هالغا چۈشۈرۈپقويغاچقا،‏ يۇقىرىقى سهلبىي ۋەزىيهت تېخىمۇ كۈچىيىپ باردى.‏ شهرقىي ياكىغهربىي قۇتۇبتىن بىرىنى تاللاشتىن باشقا ئىمتىيازى قالمىغان تۈركىيه،‏ تاشقىسىياسىتىنى غهرب بىخهتهرلىك سىستېمىسىغا قارىتا يۈرگۈزۈشكه باشلىدى.‏ بۇنىڭنهتىجىسىدە،‏ شهرقىي قۇتۇب دۆلهتلىرى ۋە سوتسىيالىست دۇنياغا ئهنقهرە تهرىپىدىنئهمهس،‏ بهلكى ۋاشىنگىتون تهرىپىدىن بهلگىلهنگهن سىياسهتلهر بىلهن قارالغاچقا،‏تۈرك دۇنياسى سوتسىيالىست قۇتۇبنىڭ نوپۇز دائىرىسىدىن ئورۇن ئالدى.‏ئهمما ١٩٩١ يىلى سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ پارچىلىنىشى بىلهن بۇ رايونلاردايېڭى بىر ئىدىئولوگىيهلىك ئههۋال ئوتتۇرىغا چىقتى،‏ تۈركىيهنىڭ ئوتتۇرا ئاسىياغابولغان نهزەرىدىمۇ بۇرۇلۇش هاسىل بولدى.‏ بۇ بۇرۇلۇش يېڭى يېڭى مۇناسىۋەتلهرنىبهرپا قىلدى.‏ ئاسىيادىكى رىقابهت پهقهت تۈركىيهنى بۇ جۇغراپىيهگه يېقىنلاشتۇرۇپلاقالماي،‏ خهلقئارالىق سههنىلهردە چوڭ تالاش تارتىشلارنىڭ كېلىپ چىقىشىغاسهۋەب بولدى.‏تۈركىيه،‏ ٩٠ يىللار داۋامىدا يېڭى پۇرسهت ۋە نوپۇز دائىرىسى شهكىللهندۈرۈشكهئۇرۇنۇش بىلهن بىرگه،‏ بۇ رايونلاردىكى نوپۇزىنىڭ ئېشىپ بېرىشىغا ماس هالداشهرقىي تۈركىستان مهسىلىسىنمۇ قايتا يادىغا ئېلىپ،‏ دۆلهت ئورگانلىرى ۋەئاممىۋىي تهشكىلاتلارنىڭ كۈنتهرتىپىگه قويۇشقا باشلىدى.‏ خهلقئارالىشىش228

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!