11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

در.‏ مهريهم هاكىم قىرىملى ‏(ق)‏ / شهرقىي تۈركىستان قازاقلىرىنىڭ – 20 ئهسىردە ئېلىپ بارغان مۇستهقىللىق كۈرەشلىرىئۆزگىرىشلهر،‏ كۈرەشلهر ۋە ئېچىنىشلىق سهرگۈزەشتىلهر بىلهن تولغان بىر ئهسىرسۈپىتىدە تارىخ بېتىگه يېزىلدى.‏شهرقىي تۈركىستان قازاقلىرىنىڭ -20 ئهسىرنىڭ باشلىرىدا كۈنسېرىكۈچىيىپ بارغان نارازىلىق ههرىكهتلىرى مهركىزىي خىتاي هۆكۈمىتىنىڭيهرلىك ۋالىيلارنىڭ كونتروللىقىنى تېخىمۇ كۈچهيتىشىگه سهۋەبچى بولدى.‏ 20- ئهسىردە شهرقىي تۈركىستاندا ۋالىيسى بولغان خىتاي ۋالىيلارنىڭ تۇنجىسىياڭ زېڭشىڭ 1912) - ،(1928 ئىككىنچىسى جېڭ شۇرىن 1928) - ،(1933ئۈچىنچىسى ۋە ئهڭ قانخور زالىم شېڭ شىسهي ‏(‏‎1933-1944‎‏)دۇر.‏ بۇ ۋالىيلار دەۋرىدەشهرقىي تۈركىستاندىكى قازاقلارغا كۈنسېرى كۈچهيگهن ۋەهشىيلىك سىياسىتىتهتبىقلاندى.‏ خىتاي هۆكۈمرانلىرىنىڭ تۆلهپ بولغۇسىز باج،‏ چىدىغۇسىز قاتتىقسىياسهت ۋە دەهشهتلىك ئهسكىرىي نىزاملىرى نهتىجىسىدە،‏ قازاقلار خاتىرجهمتۇرمۇش مۇهىتلىرىدىن ئايرىلدى.‏ زۇلۇمغا قارشى كۈرەش قىلغان قازاق رەئىسلهربولسا،‏ تارىخقا ئىنسانىيهت ئهيىبى بولۇپ يېزىلغان ۋەهشىي ئۇسلۇبلار بىلهنجازالاندۇرۇلدى.‏19 ئهسىرنىڭ ئاخىرىدا،‏ خىتاي زۇلمىغا قارشى دەسلهپكى كۈرەشنىباشلىتىپ،‏ 1904 يىلى تىبهتته ۋاپات بولغان ٤ بۆكه باتۇر شهرقىي تۈركىستانقازاقلىرى ئارىسىدا قههرىمان ئېلان قىلىندى.‏ بۆكه باتۇرنىڭ شهرقىي تۈركىستانقازاقلىرى ئارىسىدا نام سېلىشى،‏ خىتاي زالىملىرىنىڭ بۇرۇن كۆرۈلۈپ باقمىغاندەرىجخدە زۇلۇملار بىلهن قارشىلىق بېرىشىگه سهۋەبچى بولغان.‏ بۇرۇن شهرقىيتۈركىستاننىڭ مهركىزى ئۈرۈمچى يېقىنلىرىدا كۆچمهن هايات كهچۈرۈۋاتقان 4000كىشىلىك قازاق ئاهالىسى بىلهن تىبهتكه كېتىپ،‏ كېسهللىك سهۋەبىدىن ۋاپاتبولۇپ كهتكهن ۋە شۇ يهرگه دەپنه قىلىنغان بۆكهنىڭ كاللىسى تېنىدىن ئايرىلىپ،‏ئۈرۈمچىگه كهلتۈرۈلدى ۋە چوڭ يول ئۈستىدىكى بىر تۈپ دەرەخكه ئۇزۇن مۇددەتئېسىپ قويۇلدى.‏خىتاي رايونلۇق ئىدارىسىنىڭ يهنه بىر زۇلمى 1929 يىلى ئالتاينىڭ سارسۈمبهناهىيىسىدە مهيدانغا كهلدى.‏ ئالتاي بىلهن ئۈرۈمچى ئارىسىدا ختاي زۇلمىغا قارشىكۈرەش قىلغان كهرەي-‏ ئىتهلى بويىدىن زۇها باتۇر 1929 يىلى ئۆلتۈرۈلۈپ،‏ بېشىسارسۈمبه ناهىيىسىدىكى قارا كۆۋرۈك ئۈستىدىكى بىر ياغاچقا ئېسىلىپ،‏ خهلقئاممىسىغا سازايى قىلىندى.‏ 1931 يىلى يايلاقتىن بۇرۇن چۈشۈۋېلىپ،‏ باشقابىر جايغا كۆچۈۋېلىش شۈبهىسى بىلهن كهرەي – جانتهكهي - بازارقۇل بويىنىڭ151

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!