11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنىئالته مىليونلۇق نوپۇسقا ئىگه تىبهت خهلقىنىڭ بىرلىكته ياشاشقا كۈچلۈكئارزۇسى بار.‏- ١٩٧٤ يىلىنىڭ باشلىرىدا،‏ مۇستهقىللىق ئىزدەشنىڭ ئورنىغا ئاپتونومىيىنىئورنىتىش ئارقىلىق تىبهتنىڭ كهلگۈسى ۋەزىيىتىنى ياخشىلاش يوللىرىنىتېپىشنى مهقسهت قىلغان تالاش – تارتىشلار ئېلىپ بېرىلغان.‏ خىتاي رەهبىرى دېڭشىياۋپىڭ ١٩٧٩- يىلى تىبهتنىڭ مۇستهقىللىقىدىن باشقا بارلىق مهسىلىلهرنىمۇزاكىرە قىلىش ۋە ههل قىلىشنى خالايدىغانلىقىنى ئىپادىلىگهن.‏ شۇنىڭدىنبېرى،‏ دالاي لاما تىبهت مهسىلىسىگه ههر ئىككى تهرەپ رازى بولغۇدەك ههلقىلىش چارىسى ئېلىپ كېلىشنى ناهايىتى كۆپ تهشهببۇس قىلىپ كېلىۋاتىدۇ.‏بۇنى ئهمهلگه ئاشۇرۇش ئۈچۈن دالاي لاما ئۆزلۈكسىز تۈردە يارىشىش ۋە مۇرەسسهقىلىشنىڭ روهىغا ئۇيغۇن سۆهبهت ئارقىلىق قولغا كهلتۈرگىلى بولىدىغان،‏ ئۆزئاراقوبۇل قىلغىلى بولىدىغان ۋە ئۆزئارا پايدىلىق بولغان چارە مهنىسىنى بىلدۈرىدىغانئوتتۇرا يول چارىسىگه ئهگىشىپ كهلدى.‏بۇ خىل روهنىڭ تۈرتكىسىدە بهش نۇقتىلىق تېنچلىق پىلانى ۋە ستراسبورگتهكلىپى ئوتتۇرىغا قويۇلدى.‏ بۇ تهشهببۇسلارغا قارىتا خىتاي مهركىزىي هۆكۈمىتىدىنهېچقانداق ئىجابىي ئىنكاس كهلمىگهچكه،‏ - ١٩٨٩ يىلى - ٣ ئايدىكى مارشالقانۇنىنىڭ ئىجرا قىلىنىشى ۋە تىبهتتىكى ئههۋالنىڭ بارغانسېرى ناچارلىشىشىبىلهن دالاي لاما - ١٩٩١ يىلى ستراسبورگ تهكلىپىنىڭ كۈچىدىن قالغانلىقىنىئېلان قىلىشقا مهجبۇر بولدى.‏ ئهمما دالاي لاما ئۆزىنىڭ ئوتتۇرا يول چارىسىتهكلىپىنى داۋاملاشتۇرۇپ كهلدى.‏مىللىي رايون ئاپتونومىيىسى ئېنىقلىمىسىنىڭ ئاساسلىق پرىنسىپىباراۋەرلىك ۋە بىرلىك ئاساسىغا قۇرۇلغان كۆپ مىللهتلىك بىر دۆلهتتىكى ئازسانلىق مىللهتنىڭ كىملىكى،‏ تىلى،‏ ئۆرپ-‏ ئادەتلىرى،‏ ئهنئهنىسى ۋە مهدەنىيىتىنىساقلاپ قېلىش ۋە قوغداشتۇر.‏ خىتاي ئاساسىي قانۇنى ئاز سانلىق مىللهتلهرتوپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان رايونلاردا ئۆزلىرىنىڭ ئاپتونومىيه هوقۇقلىرىنى ئىجراقىلىدىغان ئۆزلىرىنى ئۆزى باشقۇرىدىغان ئورگانلارنىڭ بهرپا قىلىنىشىنى قانۇنىيئاساس بىلهن تهمىنلهيدۇ.‏ بۇ قانۇنغا ماس هالدا - ٢٠٠٤ يىلىدىكى ‏«تىبهتتىكىرايونلۇق مىللىي ئاپتونومىيه»گه مۇناسىۋەتلىك ئاق تاشلىق كىتابتا ‏«ئاز سانلىقمىللهتلهر ئۆز تهقدىرىنىڭ ئىگىسى،‏ ئۆز ئىشلىرىنىڭ خوجايىنى»‏ دېيىلگهن.‏142

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!