slika politike - Jovan Despotović

117Nova figuracija, Slikartsvo surovosti, Crni talasPoslednjih decenija poznog modernizma srpske umetnosti javnost se povremeno suočavala sapolitički provokativnim likovnim stvaralaštvom poput kritičke Nove figuracije, Slikartsvasurovosti, Crnog talasa ili Slikarstva prizora Miće Popovića. Ovakvi slučajevi u našoj kulturinastajali su očigledno u kratkotrajnim, specifičnim, ideološki kolebljivim i politički nestabilnimvremenima.Subverzivnost savremen srpske umetnosti posle epohe socijalističkog realizma odvijalase na dva paralelna plana. Jedan je bio u domenu pikturalnog jezika koji se razvijao u manje-višeapstraktnim - geometrijskim i lirskim sintaksama - sve do strukturalnog slikarstva i enformelakao najradikalnijih izraza ove bespredmetne umetnosti. Nije se dugo čekalo da ova estetičkiangažovana umetnost koja je implicirala i svojevrsni ideološki kriticizam koji se ticaopovezivanja jugoslovenskog društva sa demokratskim svetom, njegovim institucijama ikulturom, koji je priželjkivao promenu stila života i načina političkog vladanja u državi, pa daizazove reakciju vlasti i to sa najvišeg mesta. Naime, deo govora predsednika Tita u Splitu 1963.godine bio je posvećen jugoslovenskoj apstrakciji koju je on nazvao kvaziumetnost. Kao da seon, ili neko iz kruga njegovih najbližih savetnika, na trenutak prisetio četrdeset godina ranijegsukoba na književnoj ljevici kada se grupa oko Miroslava Krleže oštro suprotstavila stavovimaKomunističke partije Jugoslavije o umetničkom stvaralaštvu (koji su prepisani iz Harkovskedeklaracije) otvoreno braneći njenu slobodu.Drugi put je vodio neprikrivenim društvenim kriticizmom iskazanim kroz likovnaumetnička dela koji je zapažen u nekolikim fenomenima: Novoj figuraciji i Crnom talasu UrošaToškovića, Dada Đurića, Mira Glavurtića, Vlade Veličkovića, Ljube Popovića, RadomiraReljića, Dragana Lubarde. Dakle, u ovim specifičnim vrstama figurativnog i predmetnogslikarstva negovan je duh političke i socijalne kritičnosti, nihilizma, crnog humora i ironičnostikoja je takođe promptno potpala pod udar dnevno-političkih komesara koji su najčešće poticaliizvan oblasti umetničke kritike. U njihovim radovima u prvi plan je iznet etički princip kroz kojije gledano i procenjivano sve ono što se neposredno ticalo položaja čoveka u društvu koje jošuvek nije uspostavilo stabilne okvire egzistetncije niti jasnu hijerarhiju umetničkih pa ni drugihvrednosti."Slikarstvo prizora"