slika politike - Jovan Despotović

356Kao poseban, javlja se i problem sa stanjem u oblasti zaštite pokretnih i nepokretnihkulturnih dobara u kriznim (ratnim) područjima jer već sada dolazi do komplikacije odnosa narelaciji Beograd - Priština (odnosno, Srbija - Kosovo) zbog neovlašćenog posedovanja iprometa umetničkih dela, slično onome što se događalo tokom srpsko-hrvatskog rata i rata uBosni i Hercegovini. U ovoj oblasti takođe postoje međunarodni propisi poput Konvencije ozaštiti kulturnih dobara u oružanim sukobima i Protokol uz nju 7 (danas u Jugoslavijiurgentno mesto za njenu primenu nalazi se upravo na području Kosova). Da je ona korišćena,mnogi problemi u koje je Jugoslavija zapala tokom ratova u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovinibili bi izbegnuti te ne bi u inspekciju, na prijavu tih država, dolazili evropski komesari koji sunapisali podebele kompromitujuće izvešataje za Savet Evrope koji nam nikako ne služe načast a govore ne samo o prirodi vladajućeg poretka već i o profesionalnom stanju koje vlada uspecijalizovanim ustanovama kakvi su zavodi za zaštitu spomenika kulture ili muzeji i međudelom kulturnih poslenika. Na primer, tzv. Krizni štab koji je na početku opštejugoslovenskihratova formirala vlada Srbije radio je na terenu u ratnom području a iz kontradiktornih izjavanjihovih članova ne može se tačno videti šta su oni tamo zapravo radili: da li su spašavali svakulturna dobra bez obzira na njihovo nacionalno poreklo što im je bila zakonska dužnost(regulisana i međunarodnim pravom) ili su bili selektivni u tom poslu što nije dozvoljeno nesamo po postojećim propisima već i po profesionalnim uzusima. Republički i regionalnizavodim za zaštitu nepokretnih i pokretnih kulturnih dobara kao i specijalizovane muzejskeinstitucije tada su se ponašale prema volji neodgovornih pojedinaca a ne po svetskimnormativima i profesionalnim standardima. U svetu skoro neće biti zaboravljeno odnošenje paskrivanje pokretnih kulturnih dobara iz Hrvatske, granatiranje Dubrovnika, rušenje džamija iBanja Luci, višekratnog miniranje jedine džamije u Beogradu itd. - i sve je to prošlo bezreakcije i protesta najodgovornijih institucija, vladinih organa i pojedinaca sa vrha državnevlasti, eminentnih zvaničnika te najpozvanijih i najpoznatijih zaštitara i umetnika. Sva jeprilika, na žalost, da će nam se u slučaju najneophodnije i najurgentnije zaštite, upravo zbogovakvog naopakog spašavanja kulturnih dobara, baš na Kosovu gde je najveća koncentracijaspskih nepokrenih spomenika kulture, ovo neprilično ponašanje još jednom osvetiti i to nanajgori način.7 Videti: Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflicts an Protocol,1954/1956, 149 United Nations Treaty Series 215.