slika politike - Jovan Despotović

473Evangelisom Vanizelosom, napravljena je početna idejna postavka da se kao na jedinstvenucelinu gleda na vizantijsko arhitektonsko nasleđe. Budući da se vizantijska civilizacija usvojoj zenitnoj tačci imperijalne snage i sjaja protezala na teritoriji čak dvadesetak današnjihdržava, od Rusije, Gruzije i Jermenije, preko Italije, Grške, Turske, Kipra, Izraela, Sirije,naravno računajući i Albaniju, Makedoniju, Srbiju, i posebno Kosmet. Dakle, ideka koju suGrci rado prihvatili, u osnovnoj premisi svodila se na to da se jedan postojeći, relativno malimuzej i institut u Solunu koji se bavi proučavanjem vizantijske kulture pretvoti u velikuinstituciju koja bi se bavila očuvanjem arhitektonskog nasleđa vizantijskog sveta. U toj novojinstituciji bili bi zaposleni za stalno, ili prema projektima, stručnjaci koji se bave ovomoblašću, bilo kao istraživači, bilo kao praktični restauratori i konzervatori iz čitavog regiona,ali i oni koji se i izvan njega interesuju za ovaj istorijski period.Ova nova institucija bi, pored ostalog, pravila i listu prioriteta u oblasti zašitespomenika kulture u svojoj nadležnosti, a deo toga bi bilo i formiranje liste ’ugroženihobjekata’ koji se urtgento moraju zaštiti. Time bi se izbegle sve dosad registrovane političke idruge opstrukcije koje se postavljaju pred zaštitu spomenika kulture na Kosovu i Metohiji, jerbi se o njima brinuo ovaj solunski internacionalni institut isključivo prema normama zaštite iočuvanja u skladu sa evropskim i svetskim standardima. Pri tome, nije od male važnosti ni toda bi ova grupacija država lakše dolazila do velikih novčanih fondova evrospkih, ali isvetskih, čime bi se olakšao posao njihovog praktičnog rada na terenu.Nažalost, sa gotovo istovremenom promenom vlada u Srbiji i Grčkoj, ovo pitanje jeskinuto sa dnevnog reda, a direktna, iznenadna posledica je neregulisan način obnoveizgorelog Manastira Hilandara. Otvoreno je pitanje kako će se uopšte uskladiti rad našihstrušnjaka (koji su prirodno najzainteresovaniji i najupućeniji u probleme vezane za obnovuHilandara) i grčkih koji su prema zakonu i teritorijalnoj nadležnosti jedini ovlašćeni da rade uovom Manastiru bez obzira što se u njemu čuvaju neka od najvrednijih artefakata srpskeistorije i što je on naseljen srpskim monasima od trinaestog veka. Jedina povoljna činjenica jeda je prvi put 2002. godine, briga o Manastiru Hilandaru stavljena u protokol o kulturnojsaradnji između Srbije i Grčke (što je Grčka do tad redovno odbijala stalno ističući problempostojanja nekadašnje jugoslovenske Republike Makedonije koji je uvek iskrsavao kada jenaša strana pokretala pitanje Hilandara u dotadašnjim međudržavnim sporazumima u oblastikulturne saradnje). Ovaj model bi naravno bio primenjen i na problem zaštite spomeničkognasleđa na Kosovu i Metohiji, stim što bi on bio mnogo povoljniji za našu stranu jer bi se