slika politike - Jovan Despotović

183Posle 1945. godine umetnost je postala pristupačna narodu, a po svojim problemimabliska životu. Najporaznije za našu umetnost koja se izražavala poetikom socijalističkogrealizma, pored bespogovornog služenja političkim ciljevima, bilo je njeno tragično podpadanjepod uzore akademskog realizma XIX veka. Politički i ideološki instrumentalizovana umetnostsocrealizma slavila je društvo i veličala sistem, plakatski i propagandistički isticala heroizam,gordost, ponos jezikom tradicionalnog, a tada anahronog realizma koji nije mogao da pobudiveće interesovanje stručne javnosti i publike. Otuda je krah socijalističkog realizma posle 1950.godine u jugoslovenskoj umetnosti bio primljen kao potpuno prirodni epilog jednog neuspelogpokušaja uspostavljanja nove estetike.Sa početkom jugoslovenskih ratova nastupio je posvemašni prekid - pa je tako i eros uumetnosti zamenjen tanatosom, natalno mortalnim, život smrću, žovijalno morbidnim.Devedesete godine - što je potpuno razumljivo usled krvavog raspada Jugoslavije, pokazale suniz otvoreno angažovanih ekspresija na domaćoj likovnoj sceni, a njeni najvažniji fenomeniregistrovani su u knjizi Art in Jugoslavija 1992-1995 definisani kao umetnost u zatvorenomdruštvu, zatim na nekoliko problemskih izložbi sa glavnom temom (ili delimično) aktuelnogsocijalnog kriticizma poput Ubistvo 1, Pertej, Asocijalno osiguranje, Prestupničke forme,Umetničko i angažovano devedesetih, i naročito u radu umetnika nekoliko generacija, na primerMarine Abramović, Zvonimira Santrača, Raše Todosijevića, Čedomira Vasića, MileteProdanovića, Saše Stojanovića, Dejana Atanackovića te tri u ovom pogledu vrlo aktivnegrupe - Škarta, Led-arta i Magneta, kao i niza umetnika najmlađe generacije koja se pojavila uposlednjoj deceniji ovog veka (i milenijuima).Morbidna teorijska matrica izložbe Ubistvo 1 (prema koncepciji Centra za savremnuumetnost priređena u Centru za kulturnu dekontaminaciju u Beogradu 1997) može biti shvaćenai kao smisao umetnosti opasnosti u politici sigurnosti koja je upravo bila inverzna tadašnjojrealnoj situaciji koja ispravno glasi: oficijelna politika opasnosti, generalne javne i privatnenesigurnosti postavila je osnovna pravila ponašanja u svim oblastima društvenog života - pa takoi u njenom najvitalnijem području koje zauzima kultura u kojoj se, da ovaj apsurd bude još veći,do nedavno odvijala aktivnost poznata kao umetnost sigurnosti sa simptomima sasvimočiglednog autizma, izolovanosti ili izopštenosti od idejne zbilje ratnog i neposredno poratnogperioda. Oficijelni politički stratezi proteklog vremena jasno su naznačili da je neophodno da seobavi efikasna supstitucija postojeće stvranosti veštačkom, da se porazni kvalitet života zakloniiza afirmišućeg kvantiteta pseudo, ili u najboljem slučaju - mediokritetske umetnosti. I zaista, taj