slika politike - Jovan Despotović

29U osnovi "telesne umetnosti" registrovana su dva osnovna pricipa: jedan je lična,autobiografska potreba umetnika za objavljivanjem "eshatoloških poruka", drugi je korišćenjevlastitog tela kao opšteg sredstva i znaka plastičkog jezika. Ova načela se dakako mogu provoditiideološkim i neideološkim kodovima. Marina Abramović se odlučila da ideološkim šiframaautobiografski definiše vlastitu idejnu i estetičku poziciju na krilu radikalnih umetničkihpostupaka poslednje avangarde XX veka kakav je bio slučaj sa konceptualnom umetnošću.Uprkos tome što je kritika njenih ranih radova izbegavala, čak i negirala šire ideološkeimplikacije, ona sama je kasnije upravo taj nivo značenja svojih performansa naglašavala:"Zainteresovana sam samo za umetnost koja može da promeni ideologiju društva" - kazala je ujednom razgovoru 1995. godine. Raščlanjivanjem znakovitosti i metafora njenog najnovijeg radanalazimo potvrdu izrečenim ciljevima koji se postižu samom umetničkom praksom.Njen ovogodišnji bijenalski nastup ispunjen je političkim značenjima, dakako izraženimveć poznatim jezičkim formama koje je ona praktikovala od samog početka bavljenjaumetnošću. Ti otvoreni estetički, etički i idejni elementi mogu se čitati i u horizontalnom(semantičkom) redosledu i u vertikalnom (hronološkom) nizanju unetih parametara. Uvertikalnom - vremenskom pozicioniranju ovaj rad zadire u najdublju prošlost: onu koja barataiskonskim, arhetipskim, mitskim, primordijalnim impetusima zla koji se danas upravo nabalkanskim, ex-jugoslovenskim prostorima intenzivno obnavljaju u još jednom krvavom ciklusurata i on se nalazi na drugom kraju ovog vremenskog niza. U horizontalnom - značenjskomređanju ideja takođe se recikliraju traume rađanja i umiranja, drame ujedinjavanja i raspadanja,neprozirnost smisla i besmisla... Ovaj i onako stravični balkanski vek izgleda da je morao sasvimprirodno i zakonito da završi još jednim ciklusom masovnog ubijanja i razaranja - još jednimkrvavim baroknim pirom. Bloody Balkan Baroque. Smisaoni kapacitet najnovijeg rada MarineAbramović postavljen je upravo u tim atributivnim i simboličkim okvirima koji navode na idejuproćišćenja, na individualnu i kolektivnu katarzu - "do koske" kako je slikovito navela BojanaPejić u eseju posvećenom ovom po svojim značenjima izuzetno kompleksnom delu.Time je zatvoren krug: započelo je sa plamtećom petokrakom, samoamputacijom,autoreferencijalnim i individualnim "govorom u prvom licu" a završeno je struganjem pregrštakrvavih kostiju kao opštim epskim simbolom balkanske varijante kraja veka. To vreme jeuokvireno početkom u levičarskom optimizmu i završnicom u populističkom ludilu - jasno je daje ovime "naslikana" i istorija nove Jugoslavije: utopijske ideje komunista survane su u nakazni