slika politike - Jovan Despotović

98Anti-ikonomanijaUspostavljanje stabilne kulture nekih umetničkih medija kakva je slika, i naročito skulptura, uovom religijsko-ideološkom području ide dosta teško i sa promenljivom srećom usledmnogobrojnih povesnih i civilizacijskih razloga. Pri tome, ta borba za formiranje postojanevizuelne ili slikovne predstave u plastičkim umetnostima, ima podužu istoriju. Vizantijskatradicija u kojoj je nastala i ovdašnja opšta umetnička sfera u prvim vekovima ovog milenijumazasnovana je na istočnohrišćanskoj dogmatici (koja katkada takođe nije imala previšerazumevanja za artificijelni svet likovnosti) ustanovila je i u toj oblasti čvrste, gotovonepromenljive, kanonizovane standarde.Tako se tokom VII-VIII veka (prema Georgiju Ostrogorskom to je "Doba Ikonoklastičkekrize" koje je trajalo između 711. i 843. godine; videti njegovu knjigu "Istorija Vizantije",Beograd, 1969, str. 157-211) vodila žučna diskusija oko načina predstavljanja lika, i uopšteljudskog oblika, na ikonama, freskama, kod ukrašavanja teoloških knjiga, na bogoslužbenimpredmetima itd. - što je istoriografija zabeležila kao ikonomahiju, tj. sukob ikonofila(obožavalaca ikona, zastupnika slobodnog predstavljanja vizuelnih formi u slikarijama) iikonoklasta (protivnika svih vrsta slika). Taj težak sukob koji je sem u uže kulturološkoj, imaoimplikacije i u opštoj političko-državnoj srefi, završio se pobedom "obožavalaca" slika, ali je tapobeda zastupnika kulta ikona vremenom bila zamenjena fatalnom petrifikacijom ortodoksneikonografije koja se održala u crkvenoj umetnosti istočnoevropskog sveta praktično do danas.(To je bio ujedno i jedan od najvažnijih razloga bržeg i slobodnog razvoja likovnih umetnostipod okriljem rimokatoličke crkve koja nije uspostavljala toliko čvrsta esteska pravila, pogotovone u domenu stilskog izraza, a usled čega je upravo i nastala poznata, upravo referentna istorijaumetnosti zapadnog i modernog sveta koja je bila i ostala predmet izučavanja akademskog svetakao i pažnje masovne publike.)Tokom XIX i XX veka u srpskoj umetnosti i njenoj teoriji zabeleženo je redovno sesmenjivala prevlast nacionalnog i evropskog, crkvenog i građanskog, a u najnovije vremeklasnog i savremenog, rigidno ideološkog i potpuno bezidejnog, najzad "legitimističkog' i"mondijalističkog" kao posebnih fenomena ovdašnje likovne umetnosti posle 1945. godine - sanaglašenom socrealističkom epizodom (do 1950) koja je bila svojevrsni uvod i model-pretečaonoga što smo kao njen potpuni kontrast u karikaturalnom vidu, ali ne i manje opasnom po