slika politike - Jovan Despotović

419Da postoje brojni nesporazumi na relaciji Republika Srbija – Srpska pravoslavnacrkva svedoči i problem oko zaštite manastira Mileševe. Pogrešno, svakako ne na zakonuutemeljeno mišljenje nekih crkvenih velikodostojnika da su srednjovekovne crkve i manastirinjihovo vlasništo, što nikako nije tačno, jer onog trenutka kada su ti objekti stavljeni poddržavnu brigu i zaštitu, oni postaju i državno vlasništvo, a crkva ih samo koristi za verskeobrede. Drastičan primer tog nerazumevanja pokazuje vladika Mileševski koji ni malo neuzima u obzir obavezujuće naloge stručnih institucija, već na svoju ruku, i kako kaže, ’zasvoje pare’, izvodi radove koji ne samo da narušavaju zaštićenu ambijetalnu celinu oko ovogmanastira, već na duže vreme direktno ugrožava njegov opstanak izgradnjom ribnjaka unjegovoj neposrednoj blizini čime menja mikro klimu koja direktno škodi fresko-slikarstvu (au tom manastiru je, na primer, i svetski poznati ’Beli anđeo’). Rešenje ovog problema,pogotovo od kada je odgovorno aktuelno Ministarstvo kulture, nije na pomolu, šta više, svegovori, da se, i pored pokrenute krivične prijave protiv nadležnog episkopa 2002. godine,devestacija ovog spomenika nastavlja, pa u poslednje vreme i ubrzava.Opšte mesto u vezi zaštite je i manastir Hilandar, koji može biti uzet kaoparadigmatični primer nerazumevanja kako se efikasno štiti spomeničko nasleđe umeđunarodnim relacijama za koje je zainteresovana Republika Srbija. Rešenje koje je bilo unacrtu (malo poznato široj javnosti), a o kome je bilo najpre razgovora sa Grčkomdelegacijomu u Savetu Evrope 2003. godine, a potom, sledeće godine, i sa tadašnjimministrom kulture u vladi Republike Grčke Evangelisom Vanizelosom, napravljena je početnaidejna postavka da se kao jedinstvena celina gleda na vizantijsko arhitektonsko nasleđe.Budući da se vizantjska civilizacija u svojoj zenitnoj tačci imperijalne snage i sjaja protezalana teritorije čak dvadesetak današnjih država, od Rusije, Gruzije i Jermenije, preko Italije,Grčke, Turske, Kipra, Izraela, Sirije, naravno računajući i Albaniju, Makedoniju, Srbiju, iposebno Kosmet. Dakle, ideja koju su Grci rado prihvatili, u osnovnoj premisi svodila se na tose jedan postojeći, relativno mali muzej i institut u Solunu koji se navi proučavanjemvizantijske kulture pretvori u veliku instituciju koja bi se bavila očuvanjem arhitektonskohnasleđa vizantijskog sveta. U toj novoj instituciji bili bi zaposleni za stalno, ili premaprojektima, stručnjaci koji se bave ovom oblašću, bilo kao istraživači, bilo kao praktičnirestauratori i konzervatori iz čitavog regiona, ali i oni koji se i izvan njega interesuju za ovajistorijskih period.