slika politike - Jovan Despotović

405pojavili sredinom prošlog veka do najmlađih poput Dragane Ilić i Biljane Đurđević sanjegovog kraja. U tom nizu od četrdesetak umetnika lako se raspoznaju tri grupe koje jemoguće formirati, ne prema generacijskom, već prema principu angažovanosti u polju, ali iizvan polja same umetničke prakse. Jednu grupu čine autori koji su striktno zainteresovani zavlastito delo i potpuno su izvan bilo kakvog društvenog diskursa. Ilustracije radi da ovdenavedemo samo Fila Filipovića, Kolomana Novaka, Kostu Bogdanovića, MiroslavPavlovića,. Drugu grupu čine umetnici koji su bili zainteresovani za probleme društvenetranzicije ali se to nije moglo očitati u njihovom delu, poput Zorana Pavlovića, RadomiraDamnjana, Bore Iljovskog, Ere Milivojevića, Perice Donkova, Slobodana Peladića. I trećagrupa koja je u vlastiti plastički narativ unela jasne naznake društvenih zbivanja koja su ihnajteže pogađala, recimo kod Dušana Otaševića, Marine Abramović, Raše Todosijevića,Živka Grozdanića Gere, Nenada Rackovića.I da ovaj svedeni pregled knjige ’Opstanak umetnosti u vremenu krize’ Ješe Denegrijazavršimo još jednim navodom, upravo odgovorom datim u intervju kada je na pitanje oumetničkoj sceni posle 2000. godine koja je izrazito 'nepregledna' po stilskim, estetičkim,plastičkim, jezičkim i dr. osobinama, konstatovao: ’Kulturna i umetnička politika posle 2000.godine u osnovnim pretpostavkama postala je politika u skladu sa potrebama i ciljevima’otvorenog društva’ , politička ograničenja proizašla iz prethodnog perioda definitivno suprevladana, ali izmenjene okolnosti izazivaju i nove probleme, koji više nisu pitanjageneralne orijentacije oko koje, čini se, da postoji potpuni konsenzus, nego su to pitanjaoptimalne operacionalizacije planova i efekata unutar novonastale situacije.’I na kraju da postavimo pitanje koje provejava kroz celu knjugu: da li je prevratnička2000. godina stvorila istinske pretpostavke da se izvede promena i u onom delu sistema kojimora da stvori povoljnije uslove za razvoj reprezentativnog umetničkog stvarlaštva? Bojimose da je odgovor na ovo pitanje sve sumorniji i sve pesimističkiji. Uostalom, kao i u svimdrugim oblastima kulturnog, društvenog, ekonomskog i političkog života kojima smoneposredni savremenici, a delom i akteri.Treći program, br. 121-122, Radio-Beograd, 2004.Kulturna politika i tranzicija I