ANAR Əsərlər VI ssenarilər, tərcümələr Bu kitabın çapı Ekson ...

məhrəm olan adamlar mənə bu dünyanın yeni-yeni guşələrini açıb
göstərdilər.
İlk növbədə mən həyat yoldaşım, çağdaş Azərbaycanın ən ardıcıl
üzeyirşünası, Ü.Hacıbəylinin illərdən bəri çap edilməmiş musiqi
əsərlərini çapa hazırlayıb nəşr etdirən Zemfira xanıma təşəkkürlərimi
bildirirəm. Üzeyir bəy haqqında filmin çəkilişi həyatımın ən ağır
günləriylə — yüz gün içində atamı və anamı itirdiyim vaxtla eyni zamana
düşdü. Bu çətin günlərimdə filmin bütün yaranma prosesini yaxından
izləyən Zemfira həm peşəkar məsləhətləriylə yardımçım oldu, həm də
itkilərimin ağrısını mənimlə paylaşan hayanım, dayağım…
Üzeyir bəy haqqında flim çəkmə təklifi aldığım gündən böyük
bəstəkarla bağlı heç bir məlumatı, heç bir sənədi, heç bir məqaləni,
kitabı, araşdırmanı diqqətimdən yayındırmadım. Mən bu barədə öz
səylərimlə yaxud öyrəndiklərimlə lovğalanmaq üçün yazmıram. Yox,
məqsədim tamam başqadır. İzah etmək istəyirəm ki, filmdə
seçdiyimiz forma təsadüfü yaranmayıb, materialın özündən doğub.
Həm materialın bolluğundan, həm də onun müəyyən spesifik
xüsusiyyətlərindən. Məhz material bizi bir sıra ifadə vasitələrindən
istifadə etməyə sövq etdi, məhz material bizi inandırdı ki, bu filmdə
uydurulmuş səhnələrdən, obrazlardan, sözlərdən mümkün qədər gen
qaçmaq lazımdır… Bu prinsipdən çıxış edərək ssenari elə
qurulmuşdu ki, onun mətnində sənədlərlə, yaxud nüfuzlu xatirələrlə
təsdiq olunmayan bircə səhnə, bircə epizod da yoxdur. Xırda-para,
keçəri replikalardan savayı ssenaridə yazılı şəhadətnamələrə
əsaslanmayan demək olar ki, heç bir söhbət, söz, dialoq verilməyib.
Üzeyir bəyin bioqrafiyasına və yaradıcılıq irsinə yaxşı bələd olanlar
mənim "yalanımı çıxara" bilər və filmdən bu prinsipə riayət
etmədiyimiz yerləri misal çəkərlər. Mən özüm bu işdə onlara kömək
edərəm: Məsələn, Natəvanla balaca Üzeyirin görüşü məhz belə
epizodlardandır.
Natəvan vəfat edərkən Üzeyirin on iki yaşı vardı, Şuşada evləri
qonşudur, Natəvanın imzasıyla Üzeyirə verilən şəhadətnamə durur.
Üzeyirin atası da, anası da şairənin yaxın adamlarından idilər.
Natəvanla Üzeyir nə şəraitdə görüşə bilərdilər? Natəvan muğamatı
sevərmiş, Üzeyirin uşaqlıqda yaxşı səsi varmış, oxuduğu muğamlar
xoş təsir bağışlarmış.
Filmdə Natəvanla Üzeyirin görüşünü təsvir edən epizod bax bu
rüşeymlərdən yaranmışdır. Onlar nə barədə söhbət edə bilərdilər?
173