ANAR Əsərlər VI ssenarilər, tərcümələr Bu kitabın çapı Ekson ...

ƏL QƏZALİ
(1058-1111)
İran filosofu, sufizmin nəzəriyyəçisi
"İNAM ELMİNİN DİRÇƏLİŞİ " kitabından:
Bilik — bilik sahibinin doğru hərəkət etməsini təmin edən
vasitədir. Şübhə həqiqət yoludur: şübhə etməyən — görmür,
görməyən —anlamır, anlamayan kor olur və hər zaman yanılır.
Bu elmin sirrləri kitabın səhifələrində ifadə oluna bilməz, çünki
bilginlər deyib: İlahi hökmünün sirrlərini açmaq — inamsızlıqdır,
bidətdir.
Ona görə də sirr — varlıqdır, varlığın surətidir, varlıqda mövcud
olandır. Amma əgər varlıqda nə isə başqa bir şey də mövcuddursa,
onda sanki varlığın özü də yoxdur. O, yalnız içində mövcud olan
üçün var. Buna misal — parıldayan güzgüdür. Axı güzgünün də
rəngi yoxdur, onun rəngi onda əks olunanın rəngidir. Şüşə qab də
eləcə: o içindəkinin rəngini əks etdirir, onun rəngi içinə dolanın
rəngidir. Özünün surəti yoxdur, onun surəti müxtəlif şəkilləri və
rəngləri qəbul etməsidir. Şair demişkən
Qədəh də gözəldir, şərab da gözəl
Biri o birinə elə qovuşub
Sanki şərab qədəhsiz də qırmızı
Qədəh şərabsız da al qırmızıdır.
Əgər bir insan ömründə qadın görməyib və qadınla cinsi əlaqənin
nə olduğunu bilmirsə şəhvani yuxu görən zaman ehtiras odu
duyacaq, amma bilməcək ki, bu cinsi əlaqə istəyidir və bu alovu
söndürə biləcək qadın haqqında da təsəvvürü olmayacaq. Bax eynən
bu sayaq insan qəlbində Axirət dünyasına, onun ləzzətlərinə həvəs
var. Bu ləzzət cənnət bağları haqda ona verilən vədlərdir. Amma bu
vədlərdən onun təsəvvüründə canlana bilənlər yalnız adlar və
sözlərdir. Necə ki, bayaqkı örnəkdə qadından və cinsi əlaqədən
bixəbər insançün bunlar yalnız söz, anlayışdır. Odur ki, sözlər onu
qüssələndirir, amma cəhaləti və bu dünyaya uymağı ucbatından nə
üçün qüssələndiyini dərk edə bilmir. Suda boğulan və nə yolla xilas
olacağını bilməyən adam kimi o da, çaş-baş qalır, özünü itirir,
həyəcanlanır. Belə halların tam həqiqətini anlamaq, illah da onları
414