ANAR Əsərlər VI ssenarilər, tərcümələr Bu kitabın çapı Ekson ...

itirmək qorxusu var, itiririk biz bunu…
Biz kurslarda oxuyanda bir anket paylamışdılar. O cümlədən belə bir
sual vardı ki, "Ən çox sevdiyiniz beş şəhərin adını çəkin". Mən yazdım:
Bakı, Moskva, İstanbul, Paris, Şuşa!
…Şuşa mənim üçün elə məskəndir ki, mən ora gələndə elə bil
təmizlənirəm, saflaşıram. Nə isə ülvi bir aləmə qovuşuram. Və
düşünəndə ki, bu şəhər Azərbaycan tarixinin neçə şanlı səhifələrinin
şahidi olub — bu şəhərin təbii gözəlliyinə bir az da vurulursan!
Təbiət, tarix Şuşadan heç bir şey əsirgəməyib. Və mənə elə gəlir ki,
Üzeyir kimi bir dahi ancaq Şuşada yetişə bilərdi…
Bakı. Cəlil Məmmədquluzadənin mənzilində.
…Bu mənzil hər bir azərbaycanlı üçün müqəddəs bir yerdir. Amma
bu məbədə gələndə, mən şəxsən, ən acı hisslər keçirirəm. Cəlil
Məmmədquluzadənin burda keçirdiyi son günlər… Yəni yadıma düşür
Həmidə xanımın yazdığı xatirələr ki, o, son günləri ölüm haqqında
düşünürdü, təklik içində çabalayırdı, anlaşılmazlıq içində boğulurdu və
oturub kamança çalırdı… Həzin-həzin kamança çalırdı… Həmidə xanım
yazır ki, soyuq günlərin birində gördüm Mirzə Cəlil əlyazmalarını
sobaya atıb yandırır. Mən başa düşürdüm ki, bu qiymətli, sonsuz
dərəcədə qiymətli əlyazmalarıdır, tarix üçün, ədəbiyyat üçün. Dedim niyə
yandırırsan? Dedi: çünki evdə sobanı qalamağa ayrı heç bir şey
qalmayıb. Bunları yandırdı və bunları yandırandan sonra məmnunməmnun
gülümsündü və dedi ki, indi uşaqlar istidə yatacaqdır, yoxsa
soyuq idi. Oğlanlarını nəzərdə tuturdu — Midhəti və Ənvəri… Amma
mən düşünürəm ki, bu sobanın istisinə biz də qızınırıq, bu gün də
qızınırıq və bu sobanın alovu heç bir vaxt sönmür… sönməyəcək də!...
…Və Mirzə Cəlillə bağlı belə bir hissi mən Nehrəm kəndində də
keçirirdim. Nehrəm kəndində onun vaxtilə dərs dediyi məktəbdə
(indi də məktəbdir)…. İsti vaxt idi, payız idi, uşaqlar oynayırdılar.
Sonra müəllimlərdən biri gəlib divardan asılmış zəngi çalmağa
başladı və şagirdlər siniflərə doluşdular. Müəllim dedi ki, bu həmin o
vaxtdan qalan zəngdir. Cəlil Məmmədquluzadə burda dərs deyəndə
də bu zəngi çalırdı. Mən düşündüm ki, (bayaq soba haqqında
dediyim kimi) bu zəng də bizi oyadan zəngdir… Cəlil
Məmmədquluzadədən bu günə qədər onun səsi kəsilmir.
375