ANAR Əsərlər VI ssenarilər, tərcümələr Bu kitabın çapı Ekson ...

ki, dünyada aclıq mövcuddur, bərabərsizlik mövcuddur. Habelə
eqoizm, qorxu, zülm və ölüm mövcuddur. İnqilabın və müharibənin
təlatümə gətirdiyi şəhərlərin həyatı külək kimi pəncərələrimizdən
içəri dolurdu. Müharibə qurtardı və biz böyüdük. Yeni bir dövr
başlandı. Biz təzə həyat dərsləri aldıq. Biz pıçıltılı, xısın danışıqlar
və boğuq qışqırıqlar mühitinə düşdük. Biz başqa bir vahiməni, başqa
bir nigarançılığı duyduq. Nəhəng, qeyri-müəyyən bir sükutu əski
parçası kimi min-min ağıza, gözə, qulağa və nəhayət şüura
tıxayırdılar. Biz sükut səhrasının içinə pərakəndə dağılmış cavanlar
idik. Zülmət və yalanlar, aldanışlar və uydurmalar dünyasında
həqiqətə yol tapmaq üçün, narazılığımızı, ümidlərimizi və cavabsız
suallarımızı aləmə bağırmaq üçün yazırdıq. Biz yalnız sükutla və
laqeydliklə üzləşirdik. Ətrafımızdakı bütün dünya gözlərini yummuş,
qulaqlarını bağlamışdı. O, nə bərk danışırdı, nə yavaş. O, yalnız kütküt
eyni şeyi təkrar edirdi. Ancaq biz axtarırdıq. Liman rayonlarında,
şəhər kənarında, kəndlərdə və qəsəbələrdə biz xalqımızın nəbzini və
qəlbini axtarırdıq. Bizə onun sözləri lazım idi. Əgər bir şeyi inadla
axtarırsansa, mütləq tapacaqsan. Bizim yetişdiyimiz vaxt ispan
ədəbiyyatının ən ağır günləri idi. İspan romanı cürbəcür mürəkkəb
hisslərin təsviri ilə məşğul idi. Romançılar müharibə mövzusuna
müraciət edəndə yalnız təntənəli və təmtəraqlı ədayla danışırdılar.
Mələklərin iblislər üzərində əbədi qələbəsindən dəm vururdular.
Bizim uşaqlıq nağıllarımızda olduğu kimi yenə də yaxşılar mütləq
pislərə üstün gəlirdi. Biz romanı yeni əsaslar üzərində qurmağa
başladıq. Müharibədən danışarkən biz onu nə "müqəddəs qiyam", nə
də "zəfər yürüşü" adlandırırdıq. Biz onu "vətəndaş müharibəsi"
adlandırırdıq. "Vətəndaş" sözü dərhal qadağan olundu. Gərək
"müqəddəs qiyam" ya da "zəfər yürüşü" deyəydin. Bizim
kitablarımızdan "hürriyyət" sözü kənar edildi. O dövr ispan
ədəbiyyatı üçün müəyyən yasaq mövzular vardı. Bu yasaqların
nəticəsində belə çıxırdı ki, guya İspaniyada heç kəs intihar etmir,
ailədə ər ya arvad heç vaxt bir-birinə vəfasız çıxmır. Senzura bu
cəhətdən sayıq idi. Biz belə kəsif havalı mühitdə yazmağa başladıq.
On səkkiz, iyirmi yaşımız vardı. Çətin idi. Beş-on il ərzində biz hələ
"pis uşaqlar" sayılırdıq. Vaxt keçdikcə biz də düzələcəkdik,
düzəlməliydik. Ancaq bizimlə bir qədər sərt davranmaq lazımdı. Biz
mübarizə aparırdıq. Bizim ən dəhşətli düşmənimiz tənqid deyildi,
hətta senzura da deyildi. Ən amansız düşmənimiz bizi əhatə edən
502