ANAR Əsərlər VI ssenarilər, tərcümələr Bu kitabın çapı Ekson ...

həyata keçməsi üçün aqressivlik tələb edir. Əgər mənim fikirlərimi
izləməkdə davam etmək istəyirsinizsə bir şeyə də diqqət edin.
İnsanların hərəkətlərində bu iki meyldən ancaq çılxa birinə rast
gəlmək olmur, bu ya digər dərəcədə hər ikisi vəhdət təşkil edir —
eros və dağıdıcılıq.
Mənə elə gəlir ki, müharibə təhlükəsinin aradan qalxması
məsələsindən danışmaqdansa Sizin vaxtınızı öz nəzəriyyələrimlə
aldım. Amma hər halda yenə də dağıdıcılıq meyli üstündə bir azacıq
durmaq istərdim. Bəzi müşahidələr nəticəsində belə bir nəticəyə
gəldim ki, bu dağıdıcılıq meyli hər bir insanın içində var və onun son
məqsədi həyatı yenidən cansız materiyaya çevirməkdir. Bu meyli
tam haqla ölüm meyli adlandıra bilərik, erotik meyl isə təbii ki, həyat
meylidir. Bütün deyilənlərdən belə nəticə çıxarmaq olar ki, nə qədər
calışsaq da insanı aqressiv meyllərdən xilas etmək mümkün deyil.
Məsələ ancaq bu cür qoyula bilər ki, bu aqressivliyi tamamilə aradan
götürə bilməsək belə, onu uzaqlara yönəltmək olar. Elə sahələrə ki,
müharibələrlə nəticələnməsin. Müharibəyə meyl dağıdıcılıq
instinktiylə yaranırsa ona qarşı erotik meyli qoymaq olar.
Görürsünüzmü, çağdaş problemlərdən uzaq nəzəriyyəçidən bu
məsələlərlə bağlı bir fayda almaq çətindir. Nədən biz müharibəyə bu
qədər nifrət edirik? Axı müharibənin bioloji əsasları var, praktik
olaraq onun qarşısını almaq qeyri-mümkündür. Məsələni belə
qoyduğuma görə dəhşətə gəlməyin. Nə qədər ki, dünyada varlılar və
kasıblar var, nə qədər ki, başqa millətləri məhv etmək istəyən
millətlər var, həmin bu məhvi planlaşdırılan millətlər də silahlı
müqavimətə hazır olmalıdırlar. Amma biz bu məqamda dayanıb
durmaq istəmirik. Mənim fikrim ayrıdır: Məncə biz müharibəyə ona
görə nifrət edirik ki, pasifistik. Təbiətimiz etibarilə pasifistik.
Başqalarının da pasifist olacağını çoxmu gözləməliyik? Bunu demək
çətindir, amma bu xam xəyal da deyil. Pasifist mövqeyin get-gedə
daha geniş yayılmasına səbəb əvvəla mədəniyyətin təsiri, ikincisi
gələcək müharibələrin dəhşətlərindən qorxu hissidir. Bəlkə də buna
görə yaxın zamanlarda müharibələrə son qoyulacaq. Bu hansı yolla
olacaq, indidən deyə bilmərik, amma bir şeyi qəti bilirik — mədəni
inkişafa xidmət edən hər şey müharibələrin əleyhinə işləyir.
Mən Sizi ürəklən salamlayıram və əgər mülahizələrim Sizi təmin
etmirsə, məni bağışlamanızı xahiş edirəm.
Sizin Ziqmund Freyd.
464