ANAR Əsərlər VI ssenarilər, tərcümələr Bu kitabın çapı Ekson ...

abalarımın — ulu babalarımın ruhunu duyuram. Göyçay özü cavan
şəhərdir. Amma bu ətraf — köhnə Ərəş mahalı Azərbaycan xalqının
qədimdən bəri məskun olduğu yerlərdir. Burada hətta yer adlarında,
kənd adlarında qədimilik əks olunub. Bayat kəndi var. Bu ad "Dədə-
Qorqud"da keçir. "Dədə-Qorqud" özü də Bayat boyundandır. Füzuli,
rəvayətə görə, Bayat boyundandır. Bərgüşad kəndi var ki, rəvayətə
görə Həbibi, Füzulinin ustadı, həmən bu kənddəndir. Xalaç kəndi
var. Bura yaxın İsmayıllıda Quşencə kəndi var. Bu tərəflərin rayon
mərkəzlərini götürün — Ağdaş, Ağsu, Göyçay, Ucar — hamısı sırf
türk — Azərbaycan adlarıdır. Bizim nəslimiz Çiyni kəndindəndir.
Hazırda o Ucar rayonunun kəndidir.
Mənim babamın ulu babası Məmmədxan adlı mülkədar olub,
bizim familiyamız onun adı ilə bağlıdır. Məmmədxanlılar məhz bu
Çiyni kəndindəndir.
Uşaqlıqda nənələrim mənə nağıl danışardı. "KoroğluU dastanını
mənə anam oxuyardı. Bunlarla bir sırada bizim ailədə nənələrimdən,
xüsusilə ata nənəmdən ailəmizə aid əfsanələr, rəvayətlər eşidərdim.
Onlar da bu nağıllar qədər maraqlı idi. Bu rəvayətlərdən biri bizim
soy adımızın, nəslimizin, familiyamızın əsasını qoyan Məmmədxanla
bağlıdır. Məmmədxan rəvayətə görə çox mərd, qoçaq bir adam olub.
Həm də əzazil, zabitəli, hətta mən deyərdim ki, zalım adam olub.
Qoçaqlığına dəlalət edən əfsanələrdən, söhbətlərdən, rəvayətlərdən
biri belədir. Burada, Göyçayın yanında bir "Bərk dərə" adlı yer
vardır. Orada həmişə quldurlar, qaçaqlar çox olub. Yaylağa
gedənləri, köç edənləri soyarmışlar. Bura aran yerləri idi.
İsti yay gecələrində yaylağa köçərkən "Bərk dərə"dən köç
geçəndə Məmmədxan olmayanğa da köç edən adamlar bərkdən
danışarlarmış bir-biri ilə. Deyirlərmiş: Məmmədxan, qurban olum,
qılıncını yuxarı qaldır, ucunu daş aparar. Məmmədxan guya atın
belindədir. Uzun qılıncı var və bunun ucunu daş apara bilərmiş.
Bunu ona görə də deyirlərmiş ki, quldurlar, qaçaqlar Məmmədxanın
adını eşidib qorxsunlar, çəkinsinlər. Onlara təcavüz eləməsinlər.
Məmmədxan çar qoşunlarına müqavimət göstərib, bu cür rəvayətlər
var, ailədə bu cür söhbətləri eşitmişəm.
Məmmədxanın Azərbaycan tarixinə daxil olmuş Şirvan xanı
Mustafa xanla münasibətləri haqqında da ailəmizdə söz-söhbətlər
olurdu. Məmmədxan kiçik feodol olsada məğrur insan kimi daha
böyük feodal, nüfuzlu Mustafa xana baş əyməyib, onunla ədavəti
350