Nyakati za Ukweli

Nyakati za Ukweli
alipotetea injili mbele ya baraza. Katika mji ule kulikuwa rafiki wengi wa Matengenezo.
Vitabu elfu tatu vya Agano Jipya vikachapwa, na mchapo mwengine ukafuata.
Neno la Mungu likapenya kwa siri kule Londoni na kuenezwa po pote katika inchi.
Wakatoliki wakajaribu kukomesha ukweli, lakini haikuwezekana. Askofu wa Durham
akanunua kwa muuzavitabu akiba yote ya Mabiblia kwa kusudi la kuviharibu, kufikiri
kwamba jambo hili lingesimamisha kazi. Lakini mali ikatoa vyombo vilivyonunuliwa kwa
ajili ya mchapo mpya na bora kuliko. Wakati Tyndale alipofungwa baadaye, uhuru
ukatolewa kwake isipokuwa ataje majina ya wale waliomsaidia kwa zawadi zao kwa
mchapo wa Mabiblia. Akajibu kwamba askofu wa Durham alifanya zaidi kuliko kila mtu ye
yote kwa kulipa bei kubwa kwa ajili ya vitabu vilivyobaki mkononi.
Mwishowe Tyndale akashuhudia imani yake kwa mauti ya mfia dini; lakini silaha
alizozitayarisha ziliwezesha waaskari wengine kupigana katika karne nyingi, hata kwa
wakati wetu.
Latimer akasema juu ya mimbara kwamba inafaa kusoma Biblia katika lugha ya watu.
“Tusichague njia zinazopingana, bali Neno la Mungu lituongoze: tusifuate ... mababu zetu,
wala kufuata yale waliyotenda, bali yale waliyopaswa kufanya.”
Barnes na Frith, Ridley na Cranmer, waongozi katika Matengenezo ya Uingereza
walikuwa wataalamu, wakaheshimiwa sana kwa bidii ao kwa utawa katika ushirika wa
Kiroma. Upinzani wao kwa kanisa la Roma ulikuwa ni matokeo ya maarifa yao ya
kuvumbua makosa ya “kiti kitakatifu”.
Uwezo Kamili wa Maandiko
Kanuni kubwa iliyoshikwa na Watengenezaji hawa--ni ile ile iliyoshikwa na Wavaudois,
Wycliffe, Huss, Luther, Zwingli, na wafuasi wao--ni uwezo kamilifu wa Maandiko
matakatifu. Kwa mafundisho yake wakajaribu mafundisho ya dini yote na madai yote. Ni
imani katika Neno la Mungu iliyosaidia watu hawa watakatifu walipotoa maisha yao kwa
kigingi. “Muwe wakufarijika,” akasema Latimer kwa wenzake wafia dini wakati sauti zao
zilikuwa karibu kunyamazishwa na ndimi za moto, “tutawasha leo mshumaa, kwa neema ya
Mungu, katika Uingereza, jinsi ninavyo tumaini hautazimika.”
Kwa mamia ya miaka baada ya makanisa ya Uingereza yalipotii mamlaka ya Roma,
wale wa Scotland (Ecosse) wakashika uhuru wao. Kwa karne ya kumi na mbili, hata hivyo,
dini ya papa ikaimarishwa katika inchi, na sehemu zote zikafunikwa na giza nzito. Lakini
miali ya nuru ikaja kuangazia giza hiyo. Wa Lollards, kutoka Uingereza pamoja na Biblia na
mafundisho ya Wycliffe, wakafanya mengi kwa kulinda maarifa ya injili. Kwa kufunguliwa
kwa Matengenezo kukaja maandiko ya Luther na Agano Jipya la Kingereza la Tyndale.
Wajumbe hawa kwa ukimya wakapitia milimani na katika mabonde, wakawasha katika
maisha mapya mienge ya kweli iliyokuwa karibu kuzimika na kufanya upya tena kazi
ambayo iligandamizwa na karne inne za mateso.
100