t. I (PL 63)

S9S AN. MANL. SEV. BOETII. o96
Exercet, varios flexa per orbes,
Coraprensam in numeris victor babebat.
10 Quin etiam causas, unde sonora
Fiamina soUicitent sequora ponti
;
INTERPRETATIO.
Quis volvat stabilem spiritus orbem,
20 Vel cur Hesperias sidus in tmdas
Casurum, rutilo surgat ab ortu :
Quid veris placidas 'temperet lioras,
conversse per circuitus diversos, bas summa colle- 7'itus oonvertat cmlum constans, aut quare astrum in
ctas peritus tenebat. Prxterea consueverat inquirere aquas vespertinas lapsurum emineat ab oriente purpucausas
quibus venti frementes turbent planitiem tnaris reo; quid moderetur dies tranquillos veris, ut decoret
sequatam, easque reddere : non seous ac quisnam spi- terrasfloribus purpureis : quidfecit, utautumnus abunmTM.
quse vulgo dicuntur flxx, sunt sidera lucida, quse catur Pontus, ex eo quod mare omne nominatur
eamdem inter se distantiam, sensu arbitro, semper
servare videntur : bfe autem stellaj innumerabiles
sunt : unde Genes. xv, Numera stellas, si potes : et
S. Aug. XVI de Civ. Dei, c. 23, Nec ,inquit, omnes
eas videri posse credendum est : nam qiianto quisque
acutius intuetur, tantoplures videt :quin onmes philosophi
fatentur iulactea via innumeram esse ejusmodi
stellarum multitudinem : quare banc multitudinem
pontus, forte a Trdvo;, 'labor, quouiam plenum est
laboris. Virgil.,ecl. is, v. 37 :
Et nunc omne tibi stratum silet Eequor, et omnes,
Aspice, ventosi ceciderunt murmuris aurae.
Et ecl. 6, V. 35 :
Tum durare solum et discludere Nerea ponto.
Ex quibus patet quam ingeniose venti dicantur
-
,
,
-4 n i- C4 n„ „ ( „, D sollicitare siv e turbare xquora ponti : cum a?quorprO'
perspectam habere non potuit Boetius. Stellas autem B ^»
/ ^ ^.
'
j-no ^^^^^^i
dicuntur ptanete, sunt sidera opaca,
''"" • .,.,,' "i j r > i
vagae, qua; vu
qiiseinvicem modoaccedunt, modo recedunt; quareinter
illa sol, ut pote sidus lucidum, a recentioribus
pbilosopbis non recensetur. llli vero planetaj aliisunt
majores,qui palam ante oculos omnium versantur, nempe
Saturnus, Jupiter, Mars, Venus, Mercurius, Luna:
et bos numero comprehendere potuit Boetius : aUi
sunt minores, qui non nisi summo cum labore animadvertuntur
: quales sunt prope Saturuum, Jovem
et Martem, qui propterea dicuntursatellites Satur.ii,
Jovis et Martis. Imo, ut cum Seneca loquar, multi
prffiter bos per secretum eunt, nunquam bumanis
oculis euntes : neque enirn omnia Deus bumanis oculis
nota fecit. Quod tandem Philosopbia bic non loquatur
nisi de planetis, iisque majoribus vel es eo
patet quod dicat bas stellas vagos recursus exercere ;
quatenus recurrendo ab eo quod primum tenuerunt
iter, recedunt, et varios per orbes flecii, quatenus (^
sui sunt singulis, quos animadvertimus, planetis
circuitus. Denique victor idem est quod voti compos:
sic enim, auctore Servio, intelligendus est Virgil.
iii Georg., V. 8 :
Tentandn via est, qua me quoque possim
Tollere humo, victorque virum vohtare per ora.
13. Unde sonora flamina.] IV. Boetius se quoque
fatetur cognovisse ventorum causas. Ventus enim
generatim est motus aeris buc et illuc effluentis : hinc
ventus Scaligero de Caus. L I., c. 67, pluribusque
aliis dicitur a.veniendo ; quod venire sit moveri, ventus
autem aeris motus. At ventus duplicis est generis pro
duplici modo, quo aer buc illucque effluere potest.
Alter ventus lit nube corruente.non secus acvidemus
casu arboris, turris, aut cujusdam alterius ingentis
corporis ventum excitari, nimirum, propter illum
corporum molorum circuitum, sine quo nullus in
mundo fieri potest molus. Hoc modo oriuntur tempestates
sa^pe quidem in terris, sed SKpius in mari.
Alter venlus lit vaporibus a sole per aera rarescentibus,
quemadmodum videmus ventum Ueri in pomo,
lignoviridi et vulgato vase, quod jEolipilam vocant,
dum ba5c igni admoventur. Atqui Boetius cognitis side-
ribus praesertim vero sole, ejusmodi ventorum causas
cognovit : quandoquidem solemovente aliquando
fit, ut aut nubes corruat, aut vapor rarescat per
aera, quod cum frequentius contingat in mari quam
in terris propler majorem aut nubiura imminentium
aut vaporum exsurgentium copiam, idcirco sonora
flamina nunc perbibentur sequora ponti sollicitare :
mare enim appellatur et xquor et ponlus : wquor
quidem, quodaquse superUcies aequatisundique ponderibus,
planissima sit : unde Tullius, MJAcad qq, Quid
,
tam planum videtur, inquit, quam mare?ex quo eliam
sequor iltud poetx vocant. Pontus vero, si quibusdam
credamus, ab Euxino : nisi tamen ipse Euxinus di-
flantibus ventis turbatur.
15. Quis volvat stabilemspiritusorbem,] V. Boelius addit
se cognovisse illum Universi spiritum, quem Plato,
Aristoteles, Cicero, Virgilius pluresque ex antiquis auctoribus
agnoverunt : qui quidem spiritus nibil est
aliud quam corpus quoddam subtilius, quod per
ca3tera corpora diflusum hsec juxta leges motus a
Deo ipso statutas movet. Virgil. ^n. vi, v. 724 :
Principio coelum, ac terras, camposque liquentes,
Liicentemjueglobum lunaj, Titauiaque astra
Spiritus intusalit : totamque infusa per artus
Mens agitat molem, et niagno se corpore miscet.
Inde homiuum pecudumque genus, vitteque volantum
Et quaa marmoreo fert monstra sub cequore pontus.
Igneus est ollis vigor, et coelestis origo
SemiDibus : quantum. non noxia corpora tardant
Terrenique hebetant artus, moribundaque membra.
Hinc metuunt cupiuntque, dolent gaudentque : nec
[auras
Respiciunt, clauscC tenebris et carcere caeco.
Hinc Pliilosopbia nuncdocet spiritum illum volvere
stabilem orbem et causam esse non solum cur sidera
oriantur et occidant, verum etiam cur rutilus sit
eorumdem ortus. Primum quidem volvit .stabilem orbem
: quia convertit ccelum, quod cum eadeni semper
magnitudine,figura,etmotione,sensu judice, afficiatur,
idcirco diciturs