t. I (PL 63)

713 DE CONSOLATIONE PUILOSOPHI^ LIB. II. 714
«5» Quid autem est, quod ad " praicipuos viros (de A
his eaim sermo est) quivirtute gloriampetunt ; quid,
iiiquam, est, quod ad lios de fama post resolutum
morte suprema corpus attineat? Nam si, quod ' no-
strm rationes (.'J) credi vetaut, toti moriuntur liomi-
nes, nulla est omnino gloria, cum is, cujus ea esse
dicitur, non exstet omnino. Sia vero bene mens sibi
conscia l, terreno carcere resoluta, cojlum libera
petit, nonne omne terrenum negotium spernet, qua?,
se, coelo fruens, terrenis gaudet esemptam.
1©J METRUM ' VII.
AnuuuENTUU. — Pliilosophia stricta oratione quod
statim dixerat soluta repetens, exemplis probat famam,
qux per vitam non nisi exujua esse potest,
morte flniri : ita ut quibus fama hxa videiur altera
vita, his gemina mors subeunda sit.
Prxstantes.
Suarum cogitationura.
' Nostrse nationes credi vetant.] Plures enim sunt
rationes,quibusPhilosophiaprobatnientemhumanam
esse immortalem, adeoque hominem totumnon mori
unicam proferimus es ipsa mentis natura desumptam.
Omnis res sive substantia, cujus nulla est nisi e.\terior
causa, est perennis et perpetua, Deo nimirum,
a quo est, suum agendi modum, quo illa substantia
coudita est, continuante : sic genios tammalosquam
bonos perpetuos fore credimus : sic ipsa materia, quoe
vulgo dicitur prima, ab omnibus habetur perpetua.
Atqui raens huraana ita se habet. Est quidcm substantia,
quia alteri non Sffi® inhaBrens, suis subjacet
qualitatibus : at ejusdem nulla est nisi exterior causa,
efticiens et linis, quandoquidem ex materia non
pendet. Atqui hujussua; immortalitatis mens humana
ita conscia est, hanc utsemper appetat, quamquesibi
* Carmen constans duplici genere versuum aller-
.norum, quorum prior 'iarabicus se.T, posterior pariter
iambicusquatuorhabet pedes, seepius locis imparibus
spondeos, paribus iarabos.
I. Mente prxcipiti. \ Sive prxcipitatione. Est autera
prtecipitatio inconsideratum de ignoto judicium :
prima erroris adeoque vitii origo.
1. Petit.] Petere aiiquo, proprie corporis est ab
una in alleramviciniam translati : sed propter quamdara
similitudinem dicitur etiam de mente, quatenus
bccc voluntate sua aliquo inclinat.
INTERPRETATIO.
Quicunque solam mente pr«cipiti petit
Summumque credit gloriam,
Late patentes cetheris cernat plagas,
HS« .\rctumque terrarum situm :
Brevem replere non valenlis arabitum
Pudebit aucti nominis.
Quid o superbi colla mortali jugo
Frustra levare gestiunt?
Licet remotos fama per populos means
Dillusa, linguas explicet,
Et magna titulis fulgeat claris domus,
Mors spernit altam gloriam,
Involvit humile pariter, et celsura caput,
/Equatque summis inflma.
Quisquis imonsiderato animo tendit tantum ad glo-
B riam,et illam putat esse summum bonum; is considemTJE.
ut raens nostra imaginandoillud possit defmire. Hinc
cojIo attentius considerato, homo poterit sucB inlirraitatis
convinci, maxirae si cum coelo velutiimraenso
conferat exiguam, cujus ille sit minima portio, terram,
sive
4. Arctum terrarum situm.] Ut enim inleger terrse
et aquK globus cum coMo coilatus rationera puncti
habet, quemadmodum diximus; sic terrai habitabilis
portio, in qua privati alicujus hominis merita cognoscantur
laudenturque ab hominibus, comparata cum
reliquo terrarum orbe, in quo idem homo neccognosci
nec laudari potest, exiguum est puncti illius punctum
: quare hunc hominem tum pudebit aucti nominis,
quod tamen non valet reptere brevem ambitum. Sic
Alexandrum magnumpuduit exmundis, quos putavit
innumerabiles, ne unicura quidem subegisse.
tantura deberet attribuere, hanc temeraria quadara 7. Superbi colta mortali jugo levare.] Immortalitaassumptione
caducis etiam rebus, cum quibus ?,& (^tem sui nominis sibiin terris comparare; hoc, emm Aequamdara
putat habere necessitudinem, tribuat : sic siderio, ut dictura est, tenentur illi qui famae apud
parentes in liberis, auctores in scriptis, omoes in posteros acquirendaj sludent.
superbioribus sepulcris immortalem quamdam vilam 9. Fama per populos means linguas explicet.] Faraa
habituros sperant; quare Tullius, de Senect., Optimi, poetis fingiturhabere rationem personae, quKpennis
inquit, cujusque animus maxime ad immorlalem glo- iustructa per loca etiam remotissima citissime ferariam
nititur.
tur, etsolutisore linguaqr.e populi, hunc ad loquendum
excitet. Virg. i yEneid.. v. 461 :
est hominibiis semelmori, ad Hebr. ix. Iloratius 1. i
2. Summumque credit gloriam.] Summum scilicet D Carm., od. 28
bonum : cura enim omne quod expetitur, id quamdam
habeat boni speciem, propterea necesse est, ut quod
pr;e omnibus expetitur, illud surami boni speciera
habeat : tieri autem non potest ut gloria mortalis
videatur sumraum bonum, nisiiis qui praecipites, notione
obscura aut confusa ad judicandum ducuntur :
iis nimirum, qui innata notione, qua omnes volumus
esse felices, inducti, falsa assumplione hominipotius
quam Deo unice adhrerent.
3. Late patentes wtheris cernat plagas.] Tanta est
ajtheris sive cceli undique ditfusi raagnitudo, hanc ul
imaginatione assequi non possimus, quutit utcffilum
a quibusdam philosophis non infinitum quidem, scd
indefinitum vocetur : hoc est, latius diffusum, quam
Patrol. LXIII.
Bellaque jain fama totum vulgata per orbem.
11. Titulis falgeal.] Titulus idem quod honor :
oritur enim a (Grffico ri-ig. hoc «iro tou xiivj, honorare:
unde Ttp/i, honor, Hino stemraata, imagines,
aut quajcunque alia honorum signa tituli solent appellari.
Claudian. carm. 26, v. I4i :
Et duplices signat titulos commnne tropceum.
12. Mors spernit altam gloriam, etc. Nam statutum
Sed omnes una manet nox,
Et calcanda semel via lethi.
Daut alios furise torvo spectacula Marti :
Exitio est avidis mare uautis.
Mista senum ac juvenum densantur funera :
Saiva caput Proserpina fugit.
Et eodsm lib., od. 4 :
nullum
Pallicla mors aequo pulsat pede pauperum tarbenas
Regumque lurres, o beate Sexti,
Quod feliciter vertit noster Malherbaius, lib. vi :
La mort a des rigueurs a nuUe autre pareilles :
On a beau la prier,
La cruelle qu'elle est se bouche les oreiUes,
Et nous laisse crier.
Le pauvre en sa cabane, oii le cliaume le couvre
23