You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Si coeant, cursumque, itenim revocentur in<br />
Conlluatalterni quod trahit unda vadi :<br />
DE CONSOCATIONE PHILOSOPIK.E LIB. V.<br />
[unura<br />
Conveniant puppes.et vulsi flumine truncti,<br />
Mistaque fortuitos impUcet unda modos :<br />
Quos tamen ipsa vagos terraj declivia casus,<br />
Gurgitis et lapsideUuus ordo regit,<br />
St9 Sic, quae permissis fluilare videtur habe-<br />
insequeniium, statimque duo illa fiumina separantur<br />
suis aquis divisis. Si conveniant et rursum redigantur<br />
inunum cursum, tum quod aqua utriusque fiuvii defert,<br />
illud coibit, qiiarenavestruncique abrepti fiiwio coibunt<br />
et aquie permistx confundent suos fiuctus fortuitos,<br />
quo in sinum Persicum influit. De hoc fluvio loquitur<br />
Virg. 1 eclog., v. 62:<br />
Ante pererraUs ambonim finibiis exsiil<br />
Aut Ararim Prrlhus bibet, aut Germania Tigrim.<br />
Euphrates vero sic vocatus propter lajtUiam quam<br />
incolis atfert sua inundatione agros fecundans, est<br />
aliud flumen, quod ex pra?dictis Armenice montibus<br />
pariler oritur. i\lesopotamiam, ut Nilus jEgyptum,<br />
e.xundans fecundat et, adjunctis Tigris fluctibus in<br />
Persicum sinum labitur, De hoc locutus Virgilius,<br />
ut signUicaret bellum Parthorum, quorum terminus<br />
erat Euphrates, i Georg., v. 509:<br />
Hinc movet Euphrates, illinc Germania bellum.<br />
Nec possum omittere qaod Q. Curtius, 1. v, dicit de<br />
utroque hocllumine : Isti amnes, inquit, ex Armenise<br />
montibus profluunt, et rnagno deinde aquarum divorlio<br />
iter, quod cmpere, percurrunt, duo miltia et quingenta<br />
stadia emensi sunt, qui amplissimum intervallum circa<br />
Armenise montes notaverunt. lidem cum Medise et Gordiamrum<br />
terras secare cceperunt, paulatim in arctius<br />
coeunt : et quo longius manant, hoc angustius inter se<br />
spatium terrxrelinquunt. Vicinimaxime sunt, quosincolse<br />
Mesopotamiamvocant. Mediam namqueab utroque<br />
latere concludunt. Eadem per Babyloniorum fines in<br />
Rubrummareprorumpunt.<br />
0. Unda vadi.] Vadum dicunt aquam, qure littoribus<br />
non ita dissitis, pede, aut equo, aut saltem cymba<br />
facilius quam mare transiri potest : unde a vadendo,<br />
vel a Grajco ^«(Jo;, locus per quem vaditur, vadum<br />
putant oriri. Gallice dicimus le gue, d passer gui : inferiores<br />
Normani dicunt, le grand et le petit ve. Alternum<br />
ergo illud vadum sive flumen, utpote quod<br />
ipsis naturae legibus fluit, tam noto tamque certo<br />
cursu fertur, ut ab ipsis hominibus proevideri et intendit<br />
possit : cum tamen puppes, trunci, et cajtera<br />
ejusmodi corpora, quaj ejusmodi aquis circumfusa<br />
vehuntur, fortuito sive inopinato eventu conveniant,<br />
9. Terrse declivia.] Intelligi possunt loca. Ha>,c est<br />
autem lex corporis moti divinitus conslituta, ut corpusmotum,<br />
qua minus resistitur, pergat : sed loca<br />
declivia minusresistunt.<br />
tt. Permissis habenis.] Similitudo sumitur ab<br />
equis, qui, la.tatis habenis, huc illucque temere<br />
currunt.<br />
12. Fors.] Id est cns!;s : eausa pro effecto sumpta :<br />
antiquis enim furs dicitur causa, quai temere fert<br />
aliquid : unde Virgil. ii /En., v, 9i :<br />
Et me fors si qua tulisset.<br />
12 Palitur frenos.] Continuatur similitudo equorum,<br />
qui frenis reguntur : Virg. in Georg., v. 182 :<br />
Primusequi labor est animos atque arma videre<br />
BeUautiim,Utuosque paU, tractuque gementem<br />
Ferre rotum, et stabulo frenos audire sonantes.<br />
Fors patitur frenos, ipsaque lego raeat.<br />
SaS PROSA II.<br />
ARGUMENTua. •— Bubitantem Boethim, an propterprsedicta,<br />
neganda sit mentis humanse liberlas, docet<br />
Philosophia suam esse euilibet menti libertatem^ variaque<br />
hujus genera exponit.<br />
Animadverto, inquam, idque uti tu dicis ita esse<br />
consentio. Sed<br />
' in liac coho?rentinm sibi serie cau-<br />
sarum, estne uUa nostri arbitrii libertas, an ipsos<br />
quoque. humanorum molus animorum fatalis catena<br />
INTERPRETATIO.<br />
NOT^.<br />
quos tamen incertos eventusipsa terra declivis, et series<br />
fugax fiuminis labentis moderatur ; similiter casus,<br />
qui videtur contingere uullo duce et veluti laxatis habenis,<br />
regilur ceu passus frenos, idemque accidit imperio<br />
De; providentis.<br />
B Hinc quidquid regitur, id vulgo dicitur frenos pati :<br />
queraadmodum ab eodem Virgilio JJneid. xi, v. o67 :<br />
Urbem hodie causam beUi, regna ipsa Latini,<br />
Ni frenum accipereet victi parere fatentur<br />
Eruam el ajqua solo fumantia culminaponam.<br />
12. Ipsaque leye meat.] Divina scilicet Providentia<br />
quffi, utjam dictum est, attingit afine ad fincm fo> titer<br />
et disponit omnia suaviter.<br />
' In hac cohserentium sibi serie causarum, etc,] Boetius<br />
videtur iuduere personam eorum, quihumanam,<br />
libertatem conciliare non potuerunt cum divina Providentia,<br />
arbitrati alteinum es Iiis duobus esse necessarium,<br />
aut Deum non providere futura, aut hominis<br />
nullaiii esse libertatem : sic Gicero et plures alii veteres.<br />
Verum cum homo quilibet sute sit liberlatis<br />
conscius, magis quam divinffi Providentia?, Cicero,<br />
et quidam illi veteres.posita lumana libertate, negjverunt<br />
divinam Providentiam : Cicero, inquit S. Aug.<br />
G I. V de Civit. Dei, cap. 9, ut vir magnus et doctus et<br />
vitse humanse pliaimum ac peritissime consulens, ex his<br />
duobus elegit libcrum voluntatis arbitrium. Quod ut confirmaretur,<br />
negavit prsescientiam futurorum : aique ita<br />
dumvult facere liberos, facit sacrilegos ; religio-.us auteni<br />
animus utrumque eligit, utrumciue confitetur, et fide<br />
pietatis utrumque confirmat. Ut igitur ea qua3 a Philosophia<br />
deinceps proponentur de hac materia, clariu.><br />
intelligantur, proposita ipsius libertatis delinilione,<br />
eamdera, PhUosophia duce, libertatem propugnabimus<br />
variaquehujusgenera declarabimus.<br />
1. Libertas generalim definiri potest il/ens qiise, cognilibne<br />
duce, semetipsum, volendo, agere potest.<br />
Dicilur i" mtns : quia libertas quidam est mentis<br />
modus ;modus autem mentis, ut pote qui, instar cceterorum<br />
modorum, sua seorsum idea cogitari nequit,<br />
cognoEci non potest, nisi facta meutione mentis : sic<br />
figuram, quietem, et motumPnon cognoscimus, nisi<br />
D facta mentione corporis : Modi, inquiunt pbiiosopbi,<br />
melius in concreto noscuntur c^uam in abstracto.<br />
Dicitur 2° quse semettpsam agerepotest, sive ut nonnulli<br />
loquuntur niouere ac delerminare : optime enim<br />
a Gr;ecis, nominibus ab intelligentia e.ifperientiaque<br />
communi derivatis, mens libera vocatur a-JTo-/.Jv/;To;<br />
movens seipsam, et aJTozp«T/i?, sibi ipsi imperans. Ilac<br />
libertatis notione usus est S. Augustinus cum alib',<br />
tum prsesertim initio tertii libri de Libero Arbilrio,<br />
tUji agit, ut hic agitur, de concordia liberi arbitrii<br />
cumdivina Providentia : Motus, inquit, guo hitc aique<br />
illuc voluntas convertiiur, nisi esset voluntarius, alque<br />
in nostra positus polestate neque laudandus cum ad<br />
superiora, neque culpaudus homo csset, cum ad inferiora<br />
detorquet quasi quemdam cardinem voluntatis<br />
neque omnino monendus esset ut istis neglectis seterna<br />
vellet adipisci, atque iit noUet male vivere, velletautem<br />
benc.<br />
:
Change language