t. I (PL 63)

1009 MURMELLII COMMENTARIA. 1010
Seneca Tragicus in Thyeste :
Quis Y03 exagitat furor
Alternum dare sanguinem,
Et sceptrum scelere aggredi ?
Ne sitis cupidi arcium,
Quo reguum jaeeat loco.
Kegem non faciunt opes,
Non vestis Tyriee color,
Non frontis nota regiae,
Non auro nitidae trabes.
Rex est, qui posuit metus,
Et diri mala pectoris.
Et post aliquot versus subdit :
Mens regum bona possidet.
Et iterum :
Rex est, qui metuit nihil,
Hoc regaum sibi quisque dat.
Aiiimos] Animi affectus.
Feroces] Immoderatos, rectse rationi non obtempo-
rantes.
Domct] Mitiget, rectae ralionis imperio subjiciat.
Lihidine] Immoderata cupiditate. Libido, teste Aurelio
libro de Civitate Dei xiii, estgenerale vocabulum
omnis cupiditatis. Verbi gratia, est libido iilciscendi,
quae ita dicitur. Est libido babendi pecuniain, qus
avaritia. Est libido quomodocunque vincendi, qufe
pervicacia ;
est libido gloriandi, qute jactantia nuncu-
patur. Idem libro undevigesimo ejusdem operis
Felicius serviturhomini quam libidini, cum scevissimo
dominatu vastet corda mortalium, ut alias omittam,
libido ipsa dominandi.
Feedis habenis] Turpissimee serviluti. Macrobius
Saturnalium libro i : Alius libidini servit, alius ava-
ritiae, alius ambitioni, omnes spei, omnes tircori. Et
certe nulla servitus turpior quam voluntaria. Divus
Ambrosius libro Epistolarum secundo : iStuIto et im-
perare servitus est, et (quod pejus est) cum pauciori-
bus pra?sit, pluribus dominis et gravioribus servit.
Servit enim propriis passionibus, servit oupiditatibus
suis, quaruni dominatum nec nocte potest fugere,
nec die, quia intra se dominus habet, inlra se servitium
patitur intolerabile. Gemina enim servitus est,
altera corporis, animarum altera. Domini corporis
quidem bomines : aniraarum autem malitiae et pas-
siones, a quibus sola animi libertas sapientem vin-
dicat, ut servitio ei liceat exire. Sidonius ApoIIinaris
Epistolarum libro secundo : Nam dici nequit quantiim
per horas fert in bac vita miseriarum vita felicium
illorum, si tameu sic sunt pronuntiandi, qui sibi hoc
uomen (ut Sylla) praasumunt : nimirum qui super-
gressi jus fasque commune,;'summam beatitudinem
esistiment sunimam potestatem, hoc ipso satis mi-
seriores, quod parum intelligunt, inquietissimo se
subjacere famulatui. Nam sicut hominibus reges, ita
regibus doniinandi desideria dominantur.
Submittal] Subjiciat.
Licet] Tamesti. Claudianus Honorio :
Tu licet extremos late dominere per Indos,
Te Medus, te mollis Arabs, te Seres adorent :
Si metuis, si prava cupis, si duceris ira,
Servitii patiere jugum, tolerabis iniquas
Alterius leges : tunc omuia jure tenebis,
Cum poteris rex esse tui.
Tua jura] Potestatem tuam, imperium tuum.
Tremiscat] Timeat.
:
A Sorviat] Subaudi tibi.
Vltima Thule] Hemistichium est Virgilianum Geor-
gicornm libro primo :
Tibi serviat ultima Thule.
Ut Servius tradit, Thule insula est Oceani inter sep-
tentrionalem et occidentalem plagam ultra Britanniam
et Orcliades, quae insula in Oceano ultima est,
in qua cum sol in Cancro est, perpetui dies sine no-
ctibus esse dicuntur. Scribendum est per u post th,
teslibus Georgio, Merula, Christophoro Landino et
Antonio Mancinello, tametsi vulgo Thyle per ypsiton
scribatur. Graece enim ©ou),^ scribitur.
Afras I noxias. Alexander Hegius preeceptor quondam
meus in frequentissima nobilis Daventrianse ci-
vitatis schola :
" Est ut perpetuis hominum mens anxia curis,
Nec valet illa sui non meminisse mali.
Hano si tranquillare velis, fomenta relinque
CuriE, nil fequo plus cupe, liber eris.
Idem :
Libertas summa est tua, Christe, facesscre jussa,
Nemo estingenuus, nisi qui tibi servit lesu.
Nemo est qui regaat, famulus nisi fidus lesu.
LN PROSAM VI.
Docet quam fallax et inanis sit gloria, quam pleri-
que mortales tanto studio petunt, et nominis celebri-
tate beatumevadere posse neminem. Gloriam deflnit
Aurelius libro de Civitate Dei quinto, capite 12, his
verbis :
Gloria est judicium hominum bene de homi-
nibus opinantium. Idem ejusdem libri cap. 19 : Vir
„ tutes habenti, magna virtus est contemnere gloriam
Ab auctore autem Rheloricorum ad Hserennium sic
flnitur : Gloria est frequens de aliquo fama cum laude
M. Tuliius autem in oratione pro M. Marcello hunc
ei fluem dedit : Gloria est illustris ac pervagata, vel
in suos cives, vel in patriam, vel in omue genus heminum
fama meritorum.
Turpis] Indecora, inhonesta.
Non injuria] Jure.
T)-agieus] Euripides, qui Andromacham sic excla-
mantem inducit :
'il Soia, So^a uvploiTi S'ri (BpoTMV
0'jSiy ytyrjjfn ^iozo^j wyx.ojfra; ^asyay.
Id est, interprete Antonio Codro Urceo : gloria,
gloria, inflnilis jam mortalibus nullius pretii vitam
D tumefeoisti magnam ! Sunt tamen qui baec paulo aliter
legant et interpretentur sic : gloria, gloria, decem
millibushominum, nihilaliud factanisi tumor magnus
seu inflatio magna. Sed quoniam nobis prope Germanici
Britannicique Oceani littora nunc vitam degen-
tibus, Groecorura poetarum prreter admodum pancos,
codices non suppetunt, studiosos remittimusad ipsum
Euripidem et Graecae linguse professores.
Quo] Qua magni nominis ablatione per falsas vulgi
opiniones.
Quid] Quasi dicat?»'/w7.
Erubescant] Verecundentur, pudore et rubore af-
ficiantur. Symmachus in Epistolis : Ut vera laus
ornat, ita falsa castigat.
Quem] Laudes.
Quid] Quasi dicat nihil.