t. I (PL 63)

883 APPEiNDIX AD LIBROS DE CONSOLATiONE PHILOSOPHI^.
mvere, immobUia moveri. Mechanicus {si fas est dicere) A
pene aocius est naturse, occulta reserans, manifesta
convertcns, miraculis ludens, ita pulchre similans, ut
quod compositum non ambigitur, veritas sostimetur. Et
ciuia te .studiosius legisse cognovimus, pr^dicta 7iobis
horologia ocius transmittere maturabis, ut te notum in
illa mundi parte facias, cjuo aliter pervenire non pole-
ras. Agnoscant per te exterx gentes, tales nos habere
nobiles, quales leguntur auctores. Quoties non sunt
credituri, quse viderinf? Quoties hanc veritatem lusoria
somniapuiabunt ? et quando fuerint ab stupore conversi,
non audebunt se lequales nobis clicere, apud quos scient
sapientes talia cogitasse. Fo/e.» -
IIL Operis tilulus.
Titulus operis hic in plerisque exemplaribus habetur : B
Anitii Manlii Severini Boetii viri clarissimi et illustris,
e consulum ordine, de Consolatione philosophix libri
quinque. Anitius Manlius Torquatus et Severinus nomina
sunt ex familia generequeBoetii desumpta. Quandoquidem
Anitiorum genus nobilissimum fuisse Bomw,
et divus Hieronymus in epistola ad Demetriadem testi-
ficatur his verbis : Scilicet nunc mihi Proborum et Oli-
biorum clara repelenda sunt nomina, et illustris , Anitii
sanguinis gcnus, in quo aut nullus aut rarus erit, qui
non meruerit considatum. Et Prudentiuspoeta in libro
adversus Symmachum secundo, hunc in modum ce-
cinit ;
Fertur enim ante cdios generosus Anitius JJrbis
lllustrasse caput : sic se Bomainclyta jactat.
Videtur mihi hssc Anitiorum familia cx Manlia gente
duxisse originem, cnjus auctor fuit Manlius Capitoli-
nus. Torquati autem cognomen ex Titi Manlii virtute
accessit, qui Sulpitio dictatore tribunus militum Gallum
provocatorem occidit, torquem ei detractum cervici suse
indidit. Ab eodem propagatum est in posteros Severini
cognomenlum. Fuit enim tam severus, ut bello Latino
consul filium suum quod contra patris imperium pugnasset,
licet hostis victorem, securi percusserit. Unde
Virgilius :
scBvumque securi
Aspice Torcjuatum.
Porro peculiarem et prope genuinam hujus gentis fuisse
sevcritatem, ostenclit Cicero in i de Finibus libro.
Proinde ridiculum est quod iadocti aiunt Boetium eo
dictum Severinum, cjuod Theodorico regi se opposuerit.
Midto autem magis illud quod Boetium tradunt a ve-
scenda boum earne fuisse ag^iominatum, cum eruditiores
a nomine prisci cujusdam philosophi quod est Boetius,
censeant Boetium fuisse appellcUum. Qaod si ita est per
\h. aspiratum hoc nomen scribendum est. Interpretatur
autem So-riB6q, fautor, adjutor, auxiliator. Cseterum
quod hoc opus de Consolatione philosophise inscribitur,
sciendum est formas ssepe fingi ab iltustribus auctoribus
ct personarum fieri descriptionem : c[uare Griecis TTpouoy-
TToypv.fiv. dicitur. Quemadmodum Prodicus sophisla vir-
tutem ac volup latem apud Ilerculem inter se decertantes
facit, ut auctor est Xenophon. Et mortem ac vilam,
teste Fabio, contendentes in satyra tradit Ennius.
IV. Styli qualitas.
Jamut styli qualitas innotescctt, Boetius in his libris,
tum versibus utitur, tum oratione soluta, ut jucunda
vicissiiudine lectoris tsedium levetur. Fecerunt hoc ante
Boetium cum alii, tum prseclare Petronius Arbiter, et
Martianus Capella. Belle autem prius utitur carmine
quam prosa : quod {auctore Strabone) primum anle
omnia apparatio ipsa poetica processit in medium, et
approbata comptacuit. Deincle metrum solverunt
CadTnus, Pherecydes et Hecatseus. Huc accedit, cjuod
Boetius animo nimiumperturbatus, Elegis fortunx mu-
tationem deplorans, et animi sui patefaoiens segritudi-
nem, peropportunwnphilosophix in soluta oratione ad
consolationem inducendse locum parat. Sciendum ora-
tionis duas esse species, metricam et solutam. Metrorum
quidem variis generibus in hoc opere usus est, c/use loco
suo reddentur. Soluta autem oratio prosa dicitur, quod
sit recta, et non certo numero refllexa. Nam prosum
veteres reclum dixcrunt. Fabius : Facilius versus ediscimus,
ciuam prosam orationem. Sunt qui prosam
dictam velint, [eo quod sit profusa, vel quod spatiosius
prodeat et excurrat, nullo sibi termino prxfinito. Stylus
esl mediocris, et philosophicus magis quam oratorius,
non fucatus quidem aut phaleralus, sed qui veritatis
inquisitori nequaquam improbetur.
V. Scribentis intentio.
Stylo hujus operis indicato, ntmc auctoris intentionem
et, ut Grseci dicunt, tjv-o-nov videamus. Quemadmodum
M. T. Cicero per bellicos tumultus a senatu
C forensibusque negotiis f>emotus, iotum se ad philosophise
studia, librorumque {quibus juvaret posteros) scriptionem
contulit ; ita et Boetius exul ac in carcerem con-
jectus, cum bene consukndo et agendo prodesse homini-
bus nequint, ut et ipse res adversas sequiori animo ferret,
et detecta fortunx inconstantia, summoque bono pate-
facto posleritati consuleret, philosophia consolatrice
advocata, divinum hoc opus i7i dialogi morem compo-
suit.
VI. Librorum numerus.
Est autem id in quinque volumma ad Ciceronis, qui
libros quinque de Finibus bonorum et malorum, totidem
Tusculanarum disputationum, non admodum dis-
simili argumento composuit {ni fallor) imitationem
distributim. Quorum primo Boetius Pliilosophise la-
mentalionis et xgritadinis suse caiisas exponit. In se-
cundo, Philosophia Boetio leviora qusedam fomenta
prudenter applicat, eumque molliter consolatur, docens
fortunx bona non esse in bonis nostris numeranda.
Tertius tiber acriora continet remedia, falsxque felici-
tatis specie rejecta, veram beatitudinem ostendit.
Quarti disputatio hxc est, omnes malos infelices et
impotentes esse, bonos vero contra felices, votorumque
omniurn suorum compotes. Quinto denique disserit acu-
tissime de casu, liberoque hominis arbitrio ac providen-
tia divina.
VII. Qu£e sit operis utilitas.
Porro qux sit horum voluminum utililas, ex his ([ux
jam dictasunt faoile perspici posse nemini dubium est,
cum ea non possintjion esse longe utitissima, ex quibus