t. I (PL 63)

128::1 DE MUSICA, LIB. V.
CAPUT XVIII.
Qiiemadmodum indubitanter musicse consonantix aure
dijudicari possint.
Ut" vero indubitanter consonantiarum ratio colli-
gatur, tali brevissimo ac simplici effici poterit instru-
mento. Sit igitur regula diligenter extensa A D, cui
duo hemispheria, quas magadas Grwci vocant, insu-
per apponantur, ita ut ab ea quae est E curvatura ad
id quod est B deducta linea rectos circa se angulos
reddat : item ab ea qaai est F curvatura ad id quod
est C punctum deducta linea reclos circum se angulos
effioiat. Sint vero ha3 ajqualiter undique perpolitaj ad
eosdem usus, sint eisdeni alioB aiquales parata;, super
has intendatur nervus sequalis undique, is qui est
A E F D. Si t igitur diatessaron consonantiam qualis
sit reperire voluero, hoc modo faciam : ab E puncto,
quo nervus semisphai-rium tangit, usque ad F pun-
ctum, quo rursus ab alia parte altero nervus semi-
sphajrio jungitur, divido spatium quod est E F septem
partibus, et ad partem quartam septimarum appono
punctum quod est K ; est igitur E K ad eam quse est
K F sesquitertia. Si igitur ad K tequum superioribus
semisphseriis apposuero, atque alterutra vicissim EK
et K F plectro adhibito pellantur, diatessaroa distan-
tiam consonabit. Sin vero simul partes idem C K et
K F utrasque percussero, diatessaron consonantiam
A nosco. Quod si diapente efficere volumus, quinque
partibus totam chordara, id est spatium ab E ad
divido ac tres uni proportioni, duas vero reliquas
dabo, atque ita posito semisphEerio, secundum supe-
rius dictum modum consonantias dissonantiasque
perpendo ; item si diapason consonantiam teraptare
voluero, fotum tribus partibus seco, atque in unam
duasque distribuens easdem simui vet alterutram
pulsans '^quid consonet, vel quod dissonet utraque
cognosco. Tripla vero, qua; ex permixtis consonantiis
nascitur, ita redditur, ut si totnm in quatuor partium
divisionibus "* partiamus, atque in tres et unam tota
nervi prolixitas dividatur, ita semispha;rium tri-
bus appositum triplee proportionis dissonanliam et
r, consonantiam reddat.
LIBER QUINTUS.
Post monochordi regularis divisionem adjicienda C tione perpendens. Sensus enimac ratio,quasi queedam
arbitror esse ea in quibus veteres musicoj doctores facultatis harmonicEe instrumenta sunt. Sensus nam-
sentenliaj diversitate discordant, habendiimque de
omnibus subtile judicium, atque id quod proposito
deest operi, mediocris doctrinae " dispositione supplendum
est. Potest enim alia quoque esse divisio,
in qua non unus tantummodo nervus assumitur, qui
positis proportionibus f dividat. Verum octo, atque
ejusmodi cithara fiat, b aut in pluribus, et quanti
necessarii sunt nervi, tota proportionum ratio quasi
oculis subjecta cernatur.
CAPUT PRIMUM.
De vi harmoniex ct quse sint ejus instrumenta judicii
et qiioniam usque sensibus oporteat credi.
Sed de his paulo post loquemur ; nunc dicendum
est qua3 sit vis harmonica;,, de qua tractare
instituentes, quatuor libros iraplevimus. Naturam
vero ejus h unoque exprimendam in hujus quinti
voluminis seriem distulimus. Harmonica est facultas
differentias acutorum et gravium sonorum sensu ac ra-
^ Ergo. i) Non legitur. " Quod.