t. I (PL 63)

Mores solio, sanctague calcant
Injusta vioe colla nocentes.
Latet obscuris condita virtus
Clara tenebris, justusque tulit
Crimen iniqui.
Nil perjuria, nil nocet ipsis
Fraus, mendaci compta colore.
90 Sed cnm libuit viribiis uti,
40 Quos innumeri metuunt populi,
Summos gaudet subdere reges.
jam miseras respice terras,
Quisquis rerum foedera nectis.
nocent ipsis nocentibus; fraus velata specie fallaci non
nocet iisdem. At ubiplacuit ipsis,uti suis viribus, tum
gestiunt subjicere sibi principes magnos quos gentes
innumerabiles timent. Deus, qui moderaris necessitndines
rerum, nunc intuere terras calamitosas. Nos
homincs, portio non abjecta operis tui tam magni, ja-
32. Sanctaque colla.] Simililer pars hic ponitur pro
tolo : si quidemsanctos potius homines quam illorum
colla calcant nocentes. Sed ut posterior hic, sic ille
prior loquendi modus poetis prsesertim usitatissimus
est.
33. Injusta vice.] Quod injustiim videatur probos
ab iraprobis premi: vicem enim dicimus quod alternis
facimus patimurve : hino vicissim, et vicarius.
34. Latet obscuris conclita virtus clara tenebris.] Paradoxum
videtur virtutem claram obscuris conditam
tenebris tatere : heec tamen ei eo possunt conciliari,
quod virtus obscura sit aliis hominibus ; clara vero
cum menti ejus qui virtutem colit, tum Deo qui virtutem
ipsi menti infudit. Sic virtus, ait TuUius pro
Sest., in tempestate quieta est, et lucetin tenebris, et
pulsa loco manet tamen atrjue hseret in patria splendetqueper
sese semper, nec alienis unquam sordibus obso-
lescit.
35. Justusque tulit crimen iniqiii.] Crimen hic non
signiticat culpam, quippe quee solis inest nocentibus ;
sed potius infaraiam, quae culpam sequi deberet, ut
honos virtutem. Sic Tullius in Verrem ait laudem
imperatoriam criminibus' avaritise obtcri. Nimirum crimen
generatim id omne est, quo aliquis a ca-teris
distinguitur separaturve : unde discrimcn. Cum autem
infamia hajc improborum esse deberet, hffic proborura
nunc esse dicitur, additurque modos quibus
liocentes ceeteros afiligere solent, videlicet pcrjurium,
fraudem et vim, nihil ipsis nocentibus nocere.
36. Nil perjuria.] 1. Perjurium est, aut falsum jurare,
aut quod ex animi sententia juraveris, id non
facere : hinc in perjurio, auclore Tullio, iides jusjurandumque
negligitur : binc sua est, eodem auctore,
11 de Leg., perjurio pcena, divina quidem, exitium ;
humana vero, |dedecus. Nocentibus taraen, inquit
37. Nilnocet ipsis fraus.] II. Fraus dicititr adulatio
dolosa : propterea nunc dicitur mendaci comptacolore.
Scilicet homo, vulpeculam imitatus, quod vi obtinere
noquit, id meudacibus factis dictisve assequi
conatur : quod, iuquiebant veteres, odio dignum majore
: adeoque suo aflicieudum supplicio : nihilominus,
ait Boetius, ordo rerum ila praeposterus videtur,
ut ipsis fraudulentis fraus nil noccat.
39. Cum libuit viribus uti.] IH. Vis, inquit Romanus
orator, pro Cec, est qute periculo, aut decedere
nos alicunde cogit, aut prohibet aocedere : et hoc a
ratione eo raagis alienum est, quod, mutatis rerum
vicibus, eliam illi, qiiibus debetur obsequium, visubjiciantur,
ut nunc dicitur : Quos innumeri metuunt
AN. MANL. SEV. BOETII 640
Operistanti pars non vilis
43 Homines, quatimur fortunse salo.
Rapidos, rector, comprime fluctus,
Et, quo coelum regis immensum,
Firma stabiles foedere terras.
9i PROSAV.
Argumentum. — Philosophia cum Boetio partim dissentiens,
consentiens partim, huno arguit, quod et se
exsulem dixerit. ct fortunam aclversam fuerit concjuestus
: lauclat vero, cjuod ut locutus est, sic bene
egerit, remediuni interim ad perturhationes sedandas
quxsitura.
INTERPRETATIO.
B
NOT;E.
Hajc ubi continuato dolore • ^' deblateravi, ^ illa b
ctamur asstu forlunse : compescc, moderator, procellas
violentas forlanfe, el qua lege gubernas ingens cxlum,
eadem confirma firmatas terras.
^ Stulte locutui svm.
t Philosophia.
popuU, summos guudent subdere reges : quamobreni
neque id criraen impunitum esse debeat: cum tamen
prajdictis nocentibus nihil videatur nocere.
42. jam miseras respice terras\ Ad Deum, a quo
carmen incceperat, revertitur poeta, ipsumque rogat,
ut miseras respiciat terras, quas nimiruni incolunt homines,
indigna ferentes.
43. Quisquis rerum fcedera neciis.] Prajdictas scilicet
causarum efrectorumque naturalium vieissitudines.
ii-.^Opcris tanti pars non vilis homincs. ]Bomo quidem
pars est rerum a Deo condilarum, si quideni
neque a semetipso, ueque a nihilo fieri potuit : sed
idem homo pars est non vilis, quod ea etiam a quibus
cogitari non potost, ipse cogitet.
43. Quatimur foriu»» sato.] Ut poetis sicoratoribus
salum est mare, quod nimirMm in mari multus sit
salis sapor ; hinc salacia et venilia apud poetas usi-
Q tantur ad signiticanda ea maris decrementa et incrementa,
quibus bis in die dctumere et tumere solet
Oceanus. Salacia quippe sunt fluctus maris a littore
ad salum redeuntis; vcnilia autem tluctus ejusdem
maris ab alto salo ad littus venientis. Non immerito
autom dicitur fortunse sahan cum ab aliis auctoribus,
quod sicut a mari sic a fortuna plura sunt bona et
mala, sed inoonstantissime : tum praisertim a nostro
auctore, quod hic amaros experiatur fortuna; casus.
46. Rapidos, rcctor, comprime fluctus.] Id est violentos
motus fortuna?, quce est veluti insanum mare.
47. Quo cxlum rcgis pMlcre, fi.rma terras. ] Homines
sic moderare, ut quemadmodum non solum in ccelo,
sed in reliquis operibus tuis, suae suis respondent
vicibus vices, sic apud homines, et virtutibus praemia
et vitiis supplicia reddanlur,
' Deblateravi.] Alii legunt delatravi, sive dilatram;
sed vox qua utimur tam apta esl ad signiflcandam
Boetius, nil 7iocent perjuria ; usque adeo injustse iun\. p ^am quam nunc Boetius habet de prajdictis cogita
''^1'^fs. tionem, tamque facile potuit propter similempronun
tialioueni in vulgatas voces mutari, uthfeillam obliterasse
videantur, quod attendenti patebit. Nirairura
deblaterare, inquit Festus, cst stulte loqui, nam |3).«-
!
/.«; stultos vooant Greeci : hinc blaterones sunt homines
in verba projecti, inquit Agelius 1. i, c. 13,
importuni locutores, qui nullo rerum pondere innixi
vcrbis humidis et lapsantibus diffluunt. Normanivocant
bavards ; nec ita inepte : qui enim pr8e,cipites sic loquuntur,
hi infantium instar, saliva effluente buccas
et vestes aspergere solent
^ nia vultu placido.] Philosophia soilicet quippe
;
quaj omnium rerum moderatrix est. Hinc sapiens sive
philosophus, Cioeroni iv Tiiso., is est quimodcrationc
et constantia quietus animo, est sibiqueipseplacatus,