t. I (PL 63)

753 DE CONSOLATIONE PHII.OSOPHI.T: I.IR. III. 734
10
13
Ut pisce ditetis dapes.
Slo Nec vobis capreas si libeat sequi,
Tyrrhena captatis vada.
Ipsos quin etiam fluctibu.'; abditos
Norunt recessus aiquoris,
Quse geramis niveis unda teracior,
Vel quaj rubentis purpurae,
Nec non qua? tenero pisce, vel asperis
Pranstent echinis littora.
Slfi Sed quonam lateat, quod cupiunt bonum,
Nescire casci sustinent,
Et, quod stelliferum trans abiit polum,
A 10
Tellure demersi petunt.
suffecerit, quam si ^ perspicaciter intueris, ordo est
Quid dignum stolidis mentibus imprecer?
deinceps, quae sit vera monstrare. Atqui video, in-
INTERPRETATIO
NOTiE
prsepostere ibi quserunt aliquid, ubi ne sperari quidem
possit : ut si quis in magistratibus vitam tranquillam,
in voluptatibus beatam, in opibus felicem quserat. Itaque
Libanus servus {apud Plautum in Asinaria) ab
hero suo Demseneto jussus, ut uxorem ipsius orgento
defraudaret, significans nuUa ratione fieri pos.se, ut a
muliere tenacissima quidquam auferretur : Jubc, inquit,
una me opera piscai i in aere, venari autem jaculo
in medio mari.
8. Tyrrhena vada.\ Mare Tyrrhenum: est autem illa
mari? Mediterranei pars, quEe meridionale Italia.' latus,
sicut sinus Adriaticus septentrionale alluit; unde
hoc Superum, iliudlnferum mare vocatur. De hoc loquilur
Virgi!. i ^En., v. 71 :
Gens inimica mihi Tyrrhenum navigat Eequor.
1 1 et 12. Gemmis feracior vel rubentis purpurse.]
Valla quidem ait rarum esse duos casus, licet ab eodem
seorsum regi possint, cum eodem simul conjungi
: ut hic conjunguntnr, gemmis et purpurse feracior
: id tamen vitiosum non est ; quod in syntaxi,
quam figuratam vocant, non tam voces conjungantur.
quam earum sensus. Sic Tullio dicitur: emi centum
aiireis et pluris. Estvero purpura proprie conchai genus,
cujusl liquore vestes olim tingebantur : hunc iiquorem
nigrantis rosae colore sublucere docet Plinius
1. i.x, c. 30, unde nunc vocatur rubens: caeruleus
tamen. violaceus, et quicunque formosus color non
raro dicitur purpureus : sic lluctus, viola;, et generatim
llores omnes vocantur purpurei : sicut jam
dictum est.
13 et 14. Qux tenero pisce vel asperis prsestent echi-
nis.] Queraadmoduni canente Virgilio, nM omnis fert
omnia tellus, sic non omnia littora omnes ferunt
pisces ; illic molles, hic felicius veniunt crustati
pisces. Echinus generatim est bestia asperis undique
capillis armata : hinc propter quamdam similitudinem
spinosum castaneaj operculura, nec non etiam
asperum quoddam architecturai opus appellatur echinus.
Sed bestia, quse vocatur echinus, alia est terrestris,
alia marina. Echinus terrestris capite pedibnsque
imple.^is globi speciem ita induit aliqoando,
ut anteriores posterioresque ejus partes distingui
fion possint. Marinus autem echinus, judicio ipsius-
Aristotelis,in cibura apponi solet : Thomas Angelicus
hic piscem hunc male vocat remoram, quae dicitur
echeneis, deceptus videlicet similitudinevocabulorum :
melius Huratius Satir. 1. ii, sat. 4:
Sed non omne mare est generosse fertile testae.
Opes, honores ambiant,
Et cum falsa gravi mole paraverint,
Tum vera cognoscant bona.
at* PUOSA W.
Argiimentum. — Philosophia nunc utens transitione,
qua et dicta recordari,et dicenda jirsevidere videtur,
addit, copiam, potentiam, reverentiam, ceLebritatem,
et jucunditatem summi boni proprietates esse adeo
individuas, ut pote piures unius cjusdemque rei modos,
ut quicunque assumendo has illasve rebus diversis
attribuit, hic prsecipitatione vel prsejudicio delusvs
fallatur.
' Hactenus mendacis formam felicitatis ostendisse
monlibus alHs, ut addatis piscem epulis. Neque ingre- B nes noii idiiiiuiiihii- ?e i-iiHiini-e, uhinam occultetur
dimini mare Tyrrhenum, sivuUis venari capreas. Imo
vcro homines cognoscuni ipsos secessus maris abscon-
bonum, i/nn I iun:l iiir transcendit olympum
stellantciii, illuil m h rns larnliUi quserunt. Quid inditos
aquis : cognoscunt qusenam aqua abundantior sit
unionum candidorum, aut quxnam abundantior purfav.sti
petam, dignum stultis mentibusl Utinam quserant
undique divitias et honores, cumque aceumulavepurse
rubrse, cognoscunt qusenam maria antecellant
piscibus mollibus, aut echinis crustatis At cseci homirint
bona falsa
vera.
magno labore, tum agnoscant bona
Murice Bajano melior Lucrina Peloris :
Ostrea Circaeis, Miseno oriuntur ochini
Pectinibns patulis jactat se moUe Tarentum.
17. Stelliferum trans abiit polum.] Est enim Deus.
18. Tellure demersi petunt.] In rebus caducis animus
ex altissimo domicilio depressus et quasi demersus
in terram, ut loquitur TuUius, falsa assumptione putat
versari summum boniim.
19. Quid imprecer.] Imprecari est aliquid mali
in capnt alicujus precari. Sic Virgil. iv JEneid.,
(' V. 628.
Littora littoribu.s contraria, Quctibus nndas
Imprrcor, arma armis ; puguent ipsique nepotes.
20. Opes, honores ambiant.] Circumeundo supplicent
: ambio enim dicitur ab ambe circum. et eo, quod
Romani undique irent popiilorura, aut etiam judicum
captaturi suffragia : et hoo est malum, quod Philosophia
in caput liominum stolidorum precatur: sed
quia non decet Philosophiam, magistram illam virtutum,
imprecari malum, nisi propter bonum, quod
ex hoc oriri possit, addit.
21. Et atm falsa paraverint, tiim vera cognoscant
bona. ] E.xemplo scilicet Salomonis, qui postquara
omnibus praedictis bonis impiara operam dedisset,
tandem aliquando ad Deum reddit, exclamans, Vanitas
vanitatum et omniavanitas. Gravimole interpretamur
magno labore : nam, utpiito mejam monuisse,
moles primura dicitur de corporibus, qua; ob insitarn
r, pluriniarum partium quietem difticulter moveri possunt:
unde non inepte moles derivatnr a Grfeco uo-
/'hi-jr.i, vectibus submoveo : hinc bipis ingens dici solet
moliiris : hinc etiam moliri idem est quod viribus collectis
aliquid raovere. Deiude molcs propter quamdam
sirailitudinem dicitnr de omni negotio diflicili:
sicut Virg. I yEn., v. 37 :
Tantae molis erat Romanam coudere gentom.
' HacienMS.] I. Quidem Philosophia nunc utitur
transitione, cujus frequens est et utilis usus apud
oratores et poetas. Sic Tullius : Quoniam, inquit,
degenere bellidixit, nunc demagnitudine pauca dicam.
Sic Virgil. II Geor., v. I :
HactcDus arvorum cultus ct sidera coeli,
Nunc te, Bacche, canaui. nec non silvestria tecnm
Virgulta et prolem tarde crescentis ohv».
2 Perspicaciter. ] An vox ista Latina est ? dicerem,
perspicue, evidenter.
;