t. I (PL 63)

1071
APPENDIX AD LIBROS DE CONSOLATIONE PHILOSOPHI^. COMMENTARIA.
te edadtas equi, intemperantiaque delectat, et adhinnire
ad feminas voluptati est, delectetin freno maxillas tuas
chamoque constringi. Si crudelitate pasceris, ferarum-
gue hsec rabies est, quse propter ssevitiam trucidantur,
mdenein te qitoque crudelitatis tuse vertaturimmanitas.
IN PROSAM VI.
Hac ultima hujus eruditissimi cultissimique operis
prosa, docet ex Dei providentia consiliis iiominum
actionibusque nihil uecossitatis imponi, idque vel
potissimum hac ratione. Deum seternum esse, cunctorum
ratione degentium commune est judicium.
jEternitas autem est interminabilis vitee tota simul
et perfecta possessio ; in qua quidem nihil est prceter-
itum, nihil futurum, verum prsesentia sunt omnia.
Cognitio vero (ut paulo ante disputatum est) modum
at modus cogno-
sequitur et naturam cognoscentis ;
scendi in Deo est tum ajternus, tum prassentarius.
Omnia igitur tanquam prfesentia scit Deus : unde et
providentia potius quam praevidentia dicitur, quasi
ab excelso rerum culmine infima quaeque prospiciat.
Sed qua3 prasentia videntur, nullam ab his a quibus
conspiciuntur necessitatem accipiunt, cum nihil
rebus, dum geruntur, necessitatis imponat intuitus.
Proinde divina provideutia res futuras, quas tamquam
praesentes conspicit, nulla necessitate astriu-
git. Uti enim nos temporario hoc nostro prajsenti
qusedam sine necessitate videmus, ita Deus omnia
simul suo ajterno contuetur, nec ob id vel rerum naturam
proprietatemque mutat, vel judicia confundit.
Divus Gregorius libro Moralium x : Prasscire dicitur
qui unamquamque rem antequam veniat videt, et id
quod futurum est prius quam prsesens fiat prsevidet.
Quomodo Deus est p7'xscius, dum nulla, nisi quse futura
sunt, prsesciantur ? Et scimus quia Deo fulurum
nihil est, ante cujus oculos prieterita non ti anseunt,
futura non vcniunt, quippe quia omne quod nobis fuit
ct erit in ejus prospectu prsesto est, et omne quod prx-
sens est scire potest potius quam prsescire. Et quia ea,
qux nobis futura sunt videt, qux tamen ipsi semper
prsesto sunt, prsescius dicitur : quamvis nequaquam futurum
prsevidet, quod prsesens videt. Nam et qusecun-
que sunt, non in xternitate ejus ideo videiitur, quia
sunt ; sed ideo sunt, quia videntur. In illo enim nec
prseterita. nec futura rcperiri queunt, sed cuncla mu-
tabilia immutabiliter durant : et quse in seipsis sinml
existere non possuyit, illi simul omnia assistunt, nihil-
que in illo prseterit, quod transit quia in xternitaie
ejus modo quodam incomprehensibili cuncta volumina
sseculorum transeuntia manent, currentia stant. Hebc
ex Graegorii Moralibus carptim desumpta collegimus,
eo quod ad hunc locum non nihil facere videbantur.
Deum quidem xternum] Differunt aiternum et perpetuum.
yEternum enim dicitur quod interminabilis
vita? plenitudinem simul complectitur permanendo.
Perpetuum, quod vitam eundo continuat.
Scientia quoque ejus\ Divo Aurelio auctore, libro de
Civitate Dei undecimo, capite vigesimo primo : Deus
non more nostro vel quod futurum cst prospicit, vet
buod prxsens est aspicit, vel quodprseteritum est respi-
A cit, sed alio modo quodam a nostrarum cogitationum
consuetudine longe laieque diverso. Ille quippe non ex
hoc in illud cogitatione mutata, sed omnino incommu-
tabiliter videt, ita ut illa quidem quse temporaliter
fiunt, et futura nondum sint, et prsesentia jam sint, et
prseteritajam non sint : ipse vero hsec omnia stabili ac
sempiterna prsescientia comprehendat, nec aliter oculis,
aliter mente. Non enim ex animo constat et corpore. nec
aliter nunc, atiter antea, aliter postea : quoniam non
sicut nostra, itu ejus quoque scientia trium temporum,
prsesentis videlicet et prseteriti vel futuri varietate mutatur,
apud quem non est immidatio, nec momenti obum-
bratio. Nec enim ejus intentio de cogitatione in cogita-
tionem transit, in cujus incorporeo contuitu simul ad-
sunt cuncta quse novit: quoniam tempora ita novit nul-
lis suis temporalibus notionibus, quemadmodum tempo-
ralia movet nidlis suis temporalibus motibwi.
Hic si dicas] Repetit objectionem supra motam,
earnque diluit ejusmodi ratione, quam nemo nisi divinorum
spnculator intelligat.
Duse sunt etenim necessitates] Dihitionem objecti,
tum latius, tum planius exponit, ostendens duo esse
necessitatis genera, alteram quidem simplicem et
absolutam, alteram vero necessitatem conditionis.
Quia igitur refert] Id est interest.
Hoc scilicei] Subaudi refert, et diluit motam dubi-
tationem.
Sed si in mea, inquies] Aliam affert objectionem,
quam pro materise qualitate sat luculento sermone
C diluit.
Quid igiiur, inquies] Rursus aliam proponit dubita-
tionem, quam et mox removet, etrefellit.
Quse cum ita sint] Coucludit humani libertatem
arbitrii et divinam prasscientiam simul consistere : su-
per qua rj latius lege et relege Dialogum Laurentii
Vallee, qui juste ne taxet Severinum nostrum, me-
liusque eo hanc materiam expediat, an sophisticis
cavillis agat, et oratoriis fucis obducat veritatem, non
est nunc mete facultatis judicare. Verum id censurse
doctioribus relinquo.
:
Spectator] Salomon Proverbiorum cap. xv : In
omni loco oculi Domini contemplantur bonos et malos,
Hieronymus in quadam epistola: Omnium speculatorem
Deum crede, et cave ne quid quod divinis oculis
indignum sit, aut opereris, aut cogites.
Bonis prsemia] Baptista Mantuanus ;
Et scelus a superis, et habet sua prasmia virtus.
Aversamini] Pulcherrima adhortatio ad pulcherrimas
virtutes sub hujus operis pulcherrimi linem.
Judiciscuncta cernentis] Aurelius Prudentiusin Hymnorum
libro
Sic tota decurrat dies,
Ne liDgua mendax, aut manus,
Oculive peccent lubrici :
Ne noxia corpus iuquinet.
Speculator astat desuper,
Qui nos diebus omnibus
Actusqtie nostros prospicit
A luce prima in vesperum.
Hic testis, hic est arbiter.
Hio iutuetur quidquid