t. I (PL 63)

1070 AN. MANL. SEV, BOETII. 1080
AN. MANL. SEV. BOETII
DE ARITHMETICA
LIBRI DUO.
PR^FATIO.
In dandis accipiendisque muneribus, ita recte officia,
prxcipue inter eos qui sese magnifaciunt, sestimantiir,
si liquido constabit, nec ab hoc aliud quod liberalius
afferret inventum, ncc ab illo unquam, quod jucundius
benevolentia complectereticr acceptum, Hmc ipse consi-
derans, attuli non ignava opum pondera, quibus adfa-
cinus nihil instructius est, cuni habendi sitis incanduit.
Ad meritum nihil vilius, cum ea sibi victor animus cal-
cata subjecit, sed ea qux ex Grsecarum opulentia litte-
rarum, in Romanse orationis thesaurum sumpiaconvexi-
mus. Ita enim mei qitoque operis mihiratio constabit, si
quse ex sapientix doctrinis elicui, sapientissimi judicio
comprobentur. Vides igitur ut tam magni laboris effectus,
tuum tantum exspectet examen, nec in aures pro-
dire publicas, nisidoctx sententise astipulatione nitatur.
In quo nihil mirum videri debet, cum id opus quod
sapientix inventa persequitur, non auctoris sed alieno
incumhit arbitrio. Suis quippe instrumentis res rationis
expenditur, cum judicium cogitur subireprudentis. Sed
huio munusculo, non eadem quse csettris imminent arti-
bus munimenta constituo. Neqiie enim fere ulla, sic
cunctis absoluta partibus, nullius indiga, suis tantum
est scientia nixa prsesidiis, ut non cseterarum quoque
artium adjumenta desideret. Nam in effigiandis mar-
more statuis, alius excidendx molis labor est, alia formandse
imagini% ratio. Nec ejusdem artificis manus,
politi ope7'is nitor exspectat. Ac depingendse manibus
A enim hoc judicium multis artibus probetur excultum,
uno tamen cumulatur examine. Experiare igiiur licet
quantum nobis in hoc studio longis tractus otiis labor
adjecerit. An rerum subtilium fugas exercitatx mentis
velocitas comprehendat ? Utrum jejunx macies orationis,
ad ea qux sunt caligantibus impedita sententiis, expe-
dienda sufficiat? Qua in re mihi alieni quoque judicii
lucra quxruntur, cum tu, utrarumque peritissimus lit-
terarum, possis Graix orationis expertibus, quantum de
nobis judicare audeant, sola tantum pronuntiatione
prxscribere. At non alterius obnoxius institutis, arctis-
sima memetipse translationis lege constringo, sed pau-
lulum liberius evagatus, alieno itineri, non vestigiis in-
sisto. Nam et ea qux de numeris a Nicomacho diffusius
disputata sunt, moderata brevitate collegi. Et qux trans-
cursa velocius angustiorem intelligentix prxstabant
aditum, mediocri adjectione reseravi, ut aliquando ad
evidentiam rerum, nostris etiam formulis ac descriptio-
nihus uteremur. Quod nobis quantis vigiliis ac sudore
constiterit, facile sobrius lector agnoscet. Cum igitur
quatuor matheseos disciplinarum, de arithmetica, qux
est prima, prxscriberem, tu tanlum dignus eo munere
videbare, eoque magis in errato opus esse intelligebam
Nam etsi apud te facilis venire locus esset, aliquando
tamen ipsam formidahat facilitatem suspecta securitas.
Arbitrabar enim nihil tantx reverentix oblatum iri
oportere, quod non elaboratum ingenio, perfectum stu-
dio, dignum postremo tanto otio videretur. Non igitur
tabulse commissx fabrorum, cxrse rustica observatione ambigo quin pro tua in me benevolentia supervacua redecerptx,
colorum fuci mercatorum solertia perquisiti, q seces, hiantia suppleas, errata reprehendas, commode
lintea operosis elaborata textrinis, multiplicemmateriam dicta, mira animi alacritate suscipias. Qux res impulit
prxstant. Nonne idem quoque in bellorum visitur in- pigram coimlii moram. Nimios enim mihi fructus pla-
strumentis ? Hic spicida sagittis exacuit, illi validus
tliorax nigra gemit incude. Ast alius crudi umbonis
tegmina, proprii laboris orbi infigenda mcrcatur, tam
multis artibus ars una perficitur. Ast nostri lcbhoiHs
ahsolutio longe ad faciliorem currit eventum. Tu eni.m
solus manum supremo operi impones, in quo nihlt de
decernentium necesse est laborare consensu. Quamlibet
CAPUT PRIMDM.
Divisio mathematicx.
Inter omnes priscaj auctoritatis viros qui, Pytha-
gora duce, puriore mentis ratione viguerunt, con-
stare manifestum est liaud quemquam in philosoyhiEe
disciplinis ad cumulum perfectionis evadere, nisi cui
talis prudentiee nobilitas quodam quasi quadrivio ve-
stigatur, quod ^recte solertiam intuentis non latebit.
Est enim sapientia rerum quee sunt suique immuta-
LIBER PRIMUS.
citura restituent. Novi quippe quanto studiosius nostra
quam cxterorum bona ditigamus . Recte ergo quasi au-
reos Cereri culmos, et maturos Baccho palmites, sic ad
te rudimenta novi operis transmisi. Tu tantum pa-
terna gratia nostrum provehas munus, ita et laboris
mei primitias doctissimo judicio consecrabis, et non
majore censebitiir auctor merito quam probator.
bilem substantiam sortiuntur comprehensio veritatis.
^ Esse autem illa dicimus, qu;e nec intentione cre-
scnnt, nec relractione minuuntur, nec variationibus
permutantnr, sed in propria semper vi, sua; se naturaj
subsidiis nixa custodiunt. Ha^c autem sunt qualitates,
quantitates, formEe, magnitudines, parvitates, a^qua-
litates, habitudines, actus, dispositiones, loca, tempora,
et quidquid adunatum quodammodocorporibus
inveuitur. Qua; ipsa quidem natura incorporea sunt.