t. I (PL 63)

MUIUIELLU COMMLINTAIUA.
Pertracles] lalellectu pefpeiidas, et animo re- A Ira] Per iram.
volvas.
Dccem miUibus arinis\ Aiinorum decem millibus.
Sciolis litteratoribus uonnullaj videntur orationes
paruni congru;o, qufe non congruae solum sunt, sed
etiam cuin primis elegantes et probalissimis scriptoribus
usurpataB. Cujusmodi est hffic : Decem millibus
anuis per appositionem. Sic Latine dicimus : Hic
mercator decem millia debet aureos. Hieronymus
cum alibi id genus abundat, tum in Jovinianum sic
scripsit : Aliud est deceni millia talenta debere,aliud
quadrantem. Florus : Cum
statim decem amplius
millia coissent homines, nou modo eflugisse contenti,
jam vindicari etiam volehant. Idem : Ex ipso equestris
ordinis llore ac senatu duo millia elecli qui mori ju-
berentur. Uhi suhintelligendum est homines seu viri,
ut desinant improbare illud insacris Litteris : Duode-
cim millia signati.
Ejusque quantitmlibet multiplex] Et is numerus
quantumlibet muhiplicatus, utmillies niille annorum
millia, vel plus minusve.
Collalio] Comparatio, proportio. Aristoteles i libro
de Ccfilo et Mundo : Portio autem nuUa est tiniti ad
intinitum.
Quantumcunque] Adverbium nunc est.
Vrolixi] Longi.
Inexhausta] Inflnita, interminabili.
Vosautem nisi] Increpat mortalium stultitiam, qui
eo fere snnt ingenio, ut magis lioraiuum laudes et
famaj celebritate, quam sua; conscientiae puritatem,
voramque virtutum securitatem sectentur. Nam, ut
reotissime dictum est, Multi famam, conscientiam
pauci verentur.
Ad populares auras] Ad favores et applausus po-
puii, quos, teste'.Donato, nonquaerunt sapientes.Aura
splendorem signilicat. Horatius :
Tua ue retardet aura marltos.
Ponitur pro aere, statuventorum, aftlatu, aspiratione
seu favore. Maro in Ji^ueidos sexto :
Nunc quoque jam nimium gaudes popularibus auris.
Hieronymus : Plus debet Cbristi discipulus prajstare,
quam mundi philosophns gloriaj animal et popularis
auros atque rumorum venale mancipium.
Sermunculis] Rumusculis. Sermunculus parvus
sermo, ut rumusculus parvus rumor. Hieronymus
Nepotiano : Cave ne hominum rumusculos aucuperis,
ne in olfensam Dei populorum laudem commutes.
Idem Paulino : Rumusculos et gloriolas et palpantes
adulatores quasi hostes fuge.
Accipe] Audi, cognosce.
In hujusmodi leviiate] Vanitate : legitur et levita-
tcm, quod placet, ut sic contra ejusmodi vanitatem
superbice.
Quam festive] Quam jucunde, lepide etfacete_
Illuserit] Jocatus sit.
Adortus esset] Legitur etiam adorsus :
apud Ambrosium et Hieronymum invenio.
Tolerasset] Passus fuisset.
Paulisper] Ad pauxillum temporis.
quod
etiam
lUe] Tentatur et falsi philosophi illusor.
Si tacuisses] Salomon in Proverbiis ; Uui moderalur
sermones suos, doctus et piudous est, et pretiosi
spiritus virerudilus. Stultus qunque si tacuerit, sa-
piens reputabitur : et si compresserit lahia sua, in-
telligens. Diogenes cuidam philosopho qui contentiosius
aliquid disserebat, Wiser, inquit, quod optimum
est in vita philosophi, ac proecipuum verbis philosophando
corrumpis. Thales : Non multa verba, prudentis
animi indicium sunt. Salomon Proverbiorum
cap. x : In multiloquio non deerit peccatum. Qui
moderatur labia sua, prudentissimus est. Ecclesiastes
: Stultus verbainultiplicat. Seneca : Tene semper
vocis et silentii temperamentum. Tacere qui nescit,
nescit loqui. Macrobius lib. vii Saturnalium : Gum
orator non aliter nisi orando j^probetur, philosophus
non minus tacendopro tempore quam loquendo philosophatur.
Valerius Maximus lib. vii : Quid Xeno-
cratis responsum quam laudahile, cum maledioo sermoni
quorumdam sumino siieutio interesset, uno es
his quKrente cur solus linguam suam cohiheret :
Quia dixisse me, inquit, aliquaudo po3nituit, tacuisse
nunquam. Lege, si placet, pulchram super hoc Ma-
ronis sententiam apud Donatum in ejus Vita.
Quid autem est] Ostendit gloriam mortuis nihil
prodesse. Unde quidam eleganter :
Post cineres gloria sera venit.
Quod] Totos et corpore etanima mori Iiomines.
(-• Nostrse rationes] PhilosophicEe argumeutationes*
Vetanf] Non permittunt.
Terreno carcece] Gorpore, quod est quasi carcer,
vel sepulcrum, vel vinculum animi.
Exemptam] Liberatam.
IN METRUM VII.
Garmenest dicolon distrophon, cujusprimus versus
est archilochius, iambicus, senarius, acatalectus :
secundusiambicus dimeter et ipse acatalectus. Hortatur
eo Philosophia mortales ad inanis gloria; contemptum,
quse rerum omnium vanissima faoile illis
videbitur, si terrarum augustias contemplati, amplissimam
cceli immensitatem suspexerint.
Prsecipili] Festina, inconsnlta, temeraria.
Summum] Bonum summum, rem summam, bonon
rum tinem.
Jithseris Cceli.
Cernat] Gontempletur.
Plagas] Regiones.
Arctum] Angustum, oonstrictum. Africanus apud
Ciceronem in Somnio Scipionis, unde fere hoc oarmen
oum prosa jam enarrata desumptumest : Omnis
autem terra quae colitura vobis, angustata verticibus
lateribus latior, parva qufedam insula est circumfusa
illo mariquod Atlanticum, quodMagnum, quod Oceanum
appellatis in terris, qui tamen tanto nomine
quam sit parvus, vides. Iliiic Petraroha in ii lih.
Afrioa; sua; :
Augustis arctatus tinibus orbis
Insula parva situ est, curvis quam flexibus ambit.
Ooeanus, viden' ut parvus cognomine magno?