t. I (PL 63)

771 AN. MANL. SEV. BOETII. 772
Hanc quisquis poterit notare lucem,
Candidos Plicebi radios negabit.
"836 PROSA XI.
Argumentum. — Postquam Philobophia proposuit
bonum esse unxim, quod omnia, suo quxque modo
appetunt, cadem co)icludit rerum omnium (inem esse
bonum.
Assentior, inquam. Cuncta enim firmissimis nexa
rationibusconstant. Tum illa : Quanti, inquit, Eestiraa-
bis, si ' bonum ipsum quid sit, agnoveris ? iDtiniti,
inquam : si quidem mibi pariter Deum quoque, qui
bonum est, oontinget agnoscere. Atqui hoc verissima,
(5) inquit, ratione patefaciam, " maneant modo
quae paulo ante conclusa sunt. h Manebunt, inquam.
- Nonne, inquit, monstravimus ea quaj appetuntur a
pluribus, idcirco vera perfectaque ' bona non esse, b
quoniam a se invicem discreparent, cumque alteri
abessetalterum, plenum,absolutumquebonumafFerre
non posse ? tum autem verum (10) bonum tieri, cum
in unum veluti formam, atque efiicientiam colligun-
tur, ut quffi sufficientia est, eadem sit potentia, reverentia,
claritas, atque jucunditas : nisi vero unum,
atque idem omnia sint, nihil habere, quo inter e.K-
INTERPRETATIO
quo ccBltm gubernatur et viget, cavet lapsus caliginosos
mentis : quare : quiciinque valebit animadvertere hoc
lumen, ille negabit radios solis esse ieque puros.
-^ petenda numerentur? Demonstratum est, inquam,
mTJE.
nec dubitari ullo modo potest. Quse igitur, cum di-
screpant (o) minime bona snnt ; cum vero unura
esse coeperint, bona flunt : nonne haec ut bona sint,
unitatis fieri adeptione contingit? Ita, inquam, vide-
tur. Sed omne quod bonum est, boni participatione
bonum esse concedis, an minime ? Ita est = . Oportet
igitur idem esse unum, atque bonum simili ratione
concedas. «39' * Eadera namque substantia est eorum,
quorum naturaliter non est diversus effectus.
Negare, inquam, nequeo. ^ Nostine igitur, inquit,
omne quod est, tani diu manere atque subsistere,
quam diu sit unum ;
sed interire atque dissolvi pariter,
atque unum esse destiterit? (o) Quonam modo?
"* '" animalibus, inquit, cum in unum coeunt, ac
permanent anima corpusque, id animal vocatur. Cum
vero ha3c unitas utriusque separatione dissolvitur,
interire, nec jam esse animal liquet. Ipsum quoque
corpus cumin una forma, membrorum conjunctione,
permanet, humana visitur species. At si distributae,
segregatEeque (10) partes corporis distraxerint uni-
tatem, desinit esse quod fuerat. Eoque modo percur-
^- Si memor prxteritorum, hsec concesseris.
I' Hxc ita enint.
c Quod bonum est, id boniiate af[icitur.
:
tis ita obscura est, ut ab hac Lux eeterna Deus lon- clara proponuntur, ut explicatione nostra non indigius
distare, hancque propterea vitare dicatur : unde C geant. Moneo solum duplicem hio distinguendum
Deus efficit, ut quos illuminat, hi ejusmodi ruinam esse appetitum jvoluntarium unum,alterum naturalem.
etiam vitent.
Appetitus voluntarius est ipsa mentis cognoscentis
17. Hanc quisqicis poterit notare
est summura bonum.
lucem.] Deum qni voluntas, cujus ita sumus conscii, docente ipso
nostrai mentis voluntatisque auctore, majorem ut
18. Candidos Phcebi radios Jiegabit.] Candor, color
est omnium luci simillimus : hinc sive corpora sive
hujus intelligentiam a nullo homine accipere possimus.
Talis est ille appetitus, quo volumus esse
mentes eo majori candore aflici dicuntur, quo majori beati : talis estiste appetitus, quo, inquit nunc Philo-
perfunduntur luce : sicut stella, scriptio, ipsa cogitatio,
Horatio, Ciceroni, Ovidio dicitur modo magis,
sophia, ssepe mortcm cogentibus causis quam natura
reformidat, mens humana amplectttur ; aut gignendi
raodo minus candida. Radiiautem solares, quantum- opus interdum coercet. Sed ait Philosopbia, se nunc
vis lucidi videantur: tantum nihilominus iion lucent, non de his voluntariis animx cognoscentis motibus tra-
quantum Deus, qui, Inde Tim. vi, luccm inhabitat ctare.
inaccessibilem.
Appetitus autem naturalis, est instinctus rei etiam
' Bonum ipsum qiiid sit.] Bonum simpliciter, de insciae adipsius cuuservationem divinitus impre^sus.
quo nunc agitur, est summura : id sutliciat idixisse Primum quidem hic appetitus dicitur instinctus est
semel pro toto isto capite.
enim impulsio; et quajlibet impulsio recte dicitur
^ Monstravimus.] Prosa 9 hujuslibri.
instinctus : eum instinctus dicatur ab instigando, hoc
Bona non esse quoniam a se mvicem discreparent .] q ab instando ; quod qui instigat, hic instat et urget.
I. Pliilosophia proponit, bonum (quo nomine intel- Deindeidem appetitus est rei etiam inscise; quandoligitsumraura)
esse unum hoc fere modo. Cum inter quidem in oorporibus inaniraatis, in quibus nuUa
unum et multa muUum excogitari possit mediuni, potest esse cognitio, locum habet. Pnetereahic appe-
necesse est ut summum bonum sit unum aut multititusdivinitusimpressusest: non secusac voluntarius:
plex. Atqui summura bonum non potest, esse multi- Deus enim movet omnia. Denique idem appetitus est
plex : idcirco enim probatum est divitias, potesta- ad rei conservationem : Dedit enim divina providentemet
caetera ejusmodi non habere rationem summi tia, ut hio dicitur, creatis a se rebus hanc vel maxi-
boni, quia sunt m\ilta.
mam manendi causam, ut qucad possunl, naturaliter
* Eadem substantia est quorim naturaliter non est manere desiderent. IIoc appetitu, ut quodam naturx.
diversus effectvs. ] Non judioamus de causa nisi per principio animalia manere amant. Eodem semper ap-
ejusdem eifeclus : unde quorum nou videmus diverpetunt gignendi opus, quo solo mortalium rermi durat
sos eftectus, nullum argumentum habemus, quo Ju- diuturnitas. Hoc appetitu acceptas escas sine cogitadicemus
haec esse res diversas.
tione transigimus. Eodem, in somno spiritum ducimus
^* Nostine igitur, omne quod est.] II. Philosophia nescientes. Hoc denique appelitu cuncta quas sunt,
proponit, omnia, suo quEeque modo, summum bonum appetunt naturaliter constanliam permanendi,deoitant
appeLere, sio. Cum unum et bonum sint eadem sub- perniciem. Sio in ove, viso lupo, spiritus a cerebro
stantia, quidquid appetit ununi, illud etiam appetat
bonum necesse est. Atqui omnia a(ipetunt unum :
per nervos tluere soliti ad eas declinant ovis partes
quce ad fugam destinantur : in formica vero, viso
siquidem appetnnt esse ; ut videre est in animalibus,
in plantis, in corporibus inanimatis. Qu8e omnia tam
frumento, iidem spiritus deturbantur ad eas formioi.e
partes, quse ad capiendara dispositse sunt.