t. I (PL 63)

783 AN. IJANL. SEV. BOETII.
S53 Immiteis superos querens,
Infernas adiit domos.
20 Illic blanda sonantibus
Chordis carmina temperans,
Quidquid prsecipuis deaj
Matris fontibus hauserat,
Quod luctus dabat impotens,
2S Quod luctum geminans amor,
Deflet, Tffinara commovens,
Et dulci veniam prece
S53 Umbrarum dominos rogat.
Stupet tergeminus novo
INTERPRETATIO.
30 Captus carmine janitor.
Qu£e sontes agitant metu
Ultrices scelerum dese
Jam moestae lacrymis madent.
Non Ixionium caput
3S Velox prrecipitat rota,
Etlongasite perditus
Spernit fluminajTantalus,
Vultur dum satur est modis,
Non traxit Tityi jecur.
40 354 Tandem, vincimur, arbiter
Umbrarum miserans ait
tunc placatum eodem carmine, cum flamma amoris ar- B vi poscit veniainaprincipibus tenebrarum. Tum Cerbe-
dentior consumeret interiora prsecordia hujus vatis,
nec carmina, quse vicerant omnia, pacarent auctorem
suum hic, questus superos crudeles, penetravitsedes infernas.
Illic componens cantus suos cum fidibus cithara?
blandse sonantibus promit gemens quidquid hauserat ex
fontibus prsestantibus divinse Calliopes suae matris, et
quidquid dolor effrenatus amorque dolorem duplicans
suppeditabat, excitans aditum inferorum, oratuque sua-
18 et 19. Immites superos querens infernas adiit
domos. Poetaa ponunt duplex genus deorum, superos
cilicet et inferos, quorum si priores videant inesorabiles,
ad posteriores confugiunt. Virg. vu Maeid.
V. 3i2 :
Flectere si uequeo superos, Aoheronta movebo.
ita finxit hic vates : sed ad majorem sequentium intelligenliam,
necesse est novisse quomodo inferi describantur
a poetis : sic autem describuntura Virgilio,
VI ^n., v. 273, \° ante ipsum inferorum vestibulum
et in primo aditu luctus et curce vindices jacent, hatitantqne
morbi, senectus, meUis, fames, egestas,
mors, labor, somnus frater mortis, mala mentis gaudia,
bellum, furite et discordia; 2° iu medio eorumdem
vestibulo ulmus magna et umbrosa explicat ramos
et frondes, sub quibus inauia sunt somnia; 3"
ad portas eorumdem stabulant Centauri, Scyllce biformes,
Briareus Ci;ntum manibus instructus, Hydra
Lernae bellua, Chimaera ignivoma, Gorgones, Harpyse,
et umbra tricorporis Geryonis; i" inde incipit
iter ad Acherontem tluvium, qui in Cocytum arenas
exonerat :
has tluminum aquas servat vector Charon,
senex quidem, sed crudus adhuc, qui reliclis inhumatis,
sepultos transportat; 5° trans fluvmm canis
est Ificeps, dictus Cerberus quasi zocaSopo?, ca)'nivorus;
6° imdique occurrunt qui dignas criminibus
poenas luunt : ut Tityus, qui quod Latonae vim parasset,
ab Apolline sagittis interfectus, et ab vulture,
renatis fihris, aeternum corroditur : Ixion, qui ob
tentatam Junonis pudicitiam, rotaealligatus perpetuo
convertitur : Pirithous, qui quod Proserpinam ex
inferis rapere vohierit, tum timore saxi imminentis,
cum tame mediis in epulis conficitur :
Sisyphus, qui
latrociniis infamis saxum ingens volvit, etc.
20. Blanda sonantibus.] Blanda sonans dicitur; sicut
a Virgil. ix ALn., v. 129, dicitur rauca sonans, iutelligendo
negotia, niodo loquendi auctoribus, sed
praesertim poetis usitato; y ocalav ellipsis.
22. Fraecipuis dex malris fontibus.] Calliopes, quae
habetur, 1" dea, 2" mater Orphei, 3° regiua musarum
quibusfontes Castalii sunt sacri.
24. Luctus impotens.] Quod mentem impotenteni
reddat : sic Ixtitia a Cicerone, v. Tusc, vocatur impotens.
2(3. Txnara commovens.] Aditum inferorum : nam
Txnarus, vei Txnarum, unde plural. Txnara, quod-
notj:.
rus ostiarius triceps, captus cantu inaudiio admiralur.
Dese vindices criminum, quss timore concutiunt nocentes,
t7-isles hurnent fletibus. Rota prseceps non rapitcaput
Ixionis, Tantalusque siti longa confectus temnit
aqiias. Vultur carmine satiatus nonlaniavit jecur Tityi.
Denique tyrannusinferorum misertus dixit : superamur:
damus marito sociam uxorem acquisitam suo cantu :
at conditio restringat munera ; ?ie scilicet ijceaf illic07i-
dam estPeloponnesi promontorium, quo Messeniacus
a Laconico sinu dividitiir. Hic non solum urbs et siniis,
sed antrumetiam, quod aditum inferorum fabulantur,
hoc eodem nomine donantur. Unde Virg. iv
Georg., V. 467, de ipso Orpheo locutus canit :
Taeuarias etiam fauces, alta ostia Ditis,
C Et caliganlem nigra formidine lucum
lugressus, Manesque adiit, regemque tremendum
is'esciaqi.ie liumanis precibus mansuescere corda.
28. Unibrarum. dominos.] Principes inferorum : sive
quia hic nihil est luminis, sive etiam quia dominantur
mentibus defunctis, quae non raro dicuntur um-
brse.
29. Tergeminus janitor.] Cerberus canis, qui, inquit
Apuleius, I. VI Metam., prsegrandis trijugo et satis
amplo capite prseditus, et ante ipsum limen et atra atria
TProserpinx semper excubans servat vacuam Ditis domum.
32. Vltriccs scelerum dex.] Vulgo Eumenides, zaT'
i-jTifpv.Tfj, quod niinime benevolae sint : euurjv?; enim
bencvolum significat : sic Parcse vocantur, quod minime
parcant.
33. Jam mccstse lacrymis maient.] Usque adeo
magna est vis carminum Orpbei; utpote quibus Eumenides
flecti nescife, tanta commiseratione commoventur,
utillis plurimae lacrynice manare videantur :
" sic sistitur Ixionis rota : sic Tantalus famis sitisque
oblitus nec poma carpere, nec aquas potare curat :
sic vulturnon vellicat jecur Tityi.
34. Non Ixionum caput.] De Ixionis supplicio jam
diximus. Ovidius :
Volvitur Ixion et se sequiturque fugitque.
36. Site.] Pro siti : sicut dicitur mare pro mari :
ait mare vates : dubito utrum alius Latine sciens dixeiit
iite : quanquam legatur vespere elvesperi; tempore
et tempori; luce e\,luci : igneeiignim ablativo.
37. Tantcdus.] Tantalus Agamemuouis et Menelai,
qui propterea Tantatidse dicuntur, avus, quod inquiunt,
filium membratim discerptum diis manducandum
apposuerit, propositis pomis aquisque sibi
inaccessis, fame sitique perpetuis crucialur.
40. Arbiter umbrarum.] Pluto. Saturnus enim ex
Ope coDJuge tres habuitfllios, nempe Jovem, Neptunuin
et Plutonem, qui mundi impenum partiti sunt,
Jovi cceli, Neptuno maris, Plutoni inferoruui imperium
obtiait.
: