t. I (PL 63)

847 AN. MANL. SEV. BOETII. 848
sus multi^mque qufesita; sedhaud quaquam ab ullo
vestrum hactenus satis diligenter ac iirmiter espedita.
' Cujus a caliginis (3) causa est, quod humanai ratiocinationis
motus ad divinaj prEescientiai simplicitatem
non potest admoveri: qusesiuUomodocogitari queat,
nihil prorsus relinquetur b ambigui : quod ita de-
mum patefacere, atque " expedire tent^bo, si prius
ea quibus moveris, d expendero. 3S5 ^ Qufero enim
cnr illam solventium rationem " minus efflcacem pu-
tes : quffi quia praescientiam non esse futuris rebus
causam necessitatis esistimat, nihil impediri prae-
scientia arbitriilibertatem putat. Num enim tu aliun-
de argumentum futuroium necessitatis trahis, nisi
quod ea(5) quseprsesciuntur, nonevenirenonpossunt?
Si igitur prffinotio nuUam futurisrebus adjicit neces-
sitatem, quod tu etiam pauloante fatebare; quid est,
quod voluntarii exitus rerum ad certum cogantur
eventum? Etenim positionis gratia, ut quid consequatur
advertas, statuamus nuUaro esse praascien-
tiam. Numigitur,quantum ad hocattinet, (10) quBe es
arbitrio eveniunt, adnecessitatem coguntur? Minime.
Statuamus iterum esse, sed nihil rebus necessitatis
injungere, manebit, ut opinor, eadem voluntatis in-
tegra atque absoluta libertas. Sed prajscientia, in-
quies, tametsi futuris eveniendi necessitas non est,
siguum tamen est, necessario ea esse ventura. Hoc
igitur raodo, etiam si prsecognitio (iS) non fuisset,
necessarios futurorum exitus esse constaret, Omne
etenim signum, tantum quid sit, ostendit, non vero
efficit quod designat. Quare demonstrandum prius
est, nihil non ex necessitate contingere, ut prajnotionem
signum esse hujus necessitatis appareat. Alioquin
si hajc nuUa est, nec illa quidem ejus rei signum
poterit esse, qute (20) non est. Jam vero probationem
lirma ratione subnixam constat, non ex
signis neque petitis extrinsecus argumentis/ sed ex
" Obsciiritatis.
I) Dubii.
c Explicare.
i ExpHcuero.
"= Quai habetur prosa 3 hujus lib., not. 3.
f Quomodo.
B Curribus.
Marcus TuUius Cicero, qui hinc negata divina providenlia,
inde vero stabilita humana libertate, dvmvult
homines facere liberos, inquit S. Aug. v de Civ. Dei,
c. 9, eosdem facit sacrilegos. ArgumenturaTullii illud
est quo supra usus est Boetius, quod nimirum posita
humana libertate, quemadmodum experientia probatur
ponenda, providentia divina nequeat esse (qualis
est, aut nulla), evidens, vera et certa scientia,
' Cujus caliginis causa.] II. Philosophia ait, adeo veteres
recentioresque non posse conciliare providentiamdivinam
cumhumana libertate, quiaeorum mens
infirmior est quam ut possit divinam prasnotionem
percipere : unde prEecipitatione et prrejudicio judicans,
negat divinam providentiam, quod eadem pbilosophia
promittit se dcmonstraturam.postquam argumentis,
quibus antea Boetiusmovebatur, responderit.
^ Quxro enim, etc.] III, Philosophia respondet
argumentis quibus supra usus est Boetius; hoc fere
A convenientibus necessariisque causis esse ducendam.
Sed f qui fieri potest, ut ea non proveniant, qufe fu-
tura esse providentur? Quasi vero nos ea, qua; pro-
videntia futura esse praenoscit, non eventura credamus
: ac non illud (25) potius arbitremur, lieet eve-
niant, nihiltamen,ut evenirent, sui naturanecessitatis
habuisse : quod hinc facile perpendas licebit. Plura
etenim dum fiunt, subjecta oculis intuemur : ut ea
quiin e quadrigis moderandis atqne ilectendis facere
spectantur auriga: : atque ad hunc modum Ccetera,
Num igitur quidquam illorum ita fleri necessitas (30)
ulla compellit? Minime. Frustra enim esset artis effectus,
si omnia coacta moverentur. Quse igitur cum
fiunt; carent esistendi necessitate, eadem priusquam
Uant, sine necessitate futura sunt. Quare sunt quaedam
eventura, quorum exitus ab orani necessitate sit
absolutus. SS© Nam illud quidem nullum arbitror
esse dicturum, quod quffi nunc flunt, priusquam fie-
rent, eventura non faerint, Hajc igitur etiam praco-
gnita liberos habent eventus. Nam sicut scientia prse-
sentium rerum nihil [his quaa fiunt, ita preescientia
futuroruni nihil his quse ventura (5) sunt necessitatis
li importat. Sed hoc, inquis, ipsum dubitatur, an ea-
rum rerum qua; necessarios exitus non habent, ulla
possit esse preenotio.
^ Dissonare etenim videntur :
putasque, si prievideantur, consequi necessitalem :
si necessitas desit, minime praesciri, nihilque scientia
comprehendi posse nisi certum. Quod si quai incerti
sunt (iO) exitus, ea^^quasi certa providentur, opinio-
Q nis id esse j caliginem, non scientite veritatem. Aliter
enim ac sese res habeant, ^ arbitrari, ab integritate
INTERPRETATIO.
scientia; credis esse diversum. ' Cujus erroris causa
est, quod omnia quee quisque novit, ex ipsorum tantum
vi atque natura cognosci existimat quce sciuntur,
quod totum contra est. Omne ' enim (15) quod cognoscitur,
non secundura sui vim, sed secundum
NOTiE,
h Infert.
' Pugnare.
j Obscuritatem.
k Judicare.
^ Quod cognoscitur, id non ad modum cogniti, sed
ad moclum potius cognosceniis cognoscitur.
D pacto : si, posita humana libertate, providentia divina
possit esse non modo evidens, verum etiam vera
et certa futurorum scientia, certe divina providentia
recte conciliabitur cum humana libertate : siquidem
prsedicta omnia argumeuta contraria hac propositione
continentur, sicut attendenti patebit. Alque res
ita se habet : cum enim notiopraesentium et praenotio
eorumdem futurorum sint idem cogitandi modus, nec
diilerant nisi tempore, cui Deus non subest, propterea
ut notio prwsentium, sic prffinotiofuturorum liberorum
potest esse cvidens, vera et certa, nullamque
ipsis aflert necessitatem.
^ Cujuserroris causa.] IV. Philosophiaostenditpraedicti
erroris causam in eo versari, quod cum ad cognoscendum
necessaria sit cum mens cognoscens,
tum materia cognoscerda, prccdicti providentite divinae
adversarii prtEnotionem divinam accipiant secundum
naturam materiffi cognoscendas, cum tamen