t. I (PL 63)

AN. MANL. SEV. BOETII
proprium, sed ca3terarum quoque notitiarum subjecta A imaginationem sensumque rationi cedere oportere
cognoscit. 31-3 ' Quid igitur, si ratiocinationi sen judicavimus, sic divinai sese menti humanam summittere
rationem justissimum censeremus. (iO)
sus imaginatioque ^ refragentur, nihil esse illuduniversale
dicentes, quod sese intueri ratio putet? quod
enim sensiliile, vel imaginabileest, iduniversnm esse
non posse : aut igitur rationis verum esse judicium,
nee quidquam esse sensibile : aut (5) quoniam sibi
notum sit plura sensibus, jet imaginationi esse subjecta,
inanem couceptionem esse rationis, quaj quod
sensibile sit, ac singulare quasi quiddam universale
consideret. Ad hie.c, si ratio contra respondeat, se
quidem et quod sensibile et quod imaginabile sit in
universitatis ratione conspicere; illa vero ad universitatis
cognitionem (10) aspirarenon posse : quoniam
eorum notio corporales iiguras non possit escedere :
de rerum vero cognitione, firmiori potius, perfectio-
rique judicio esse credendum. In hujusmodi igitur
lite, nos, quibus tam ratiocinandi, quam imaginandi
etiam, sentiendique vis inest, nonne SS-J15 rationis
potius causamprobaremus? Simile est, quod humana
ratio divinam intelligentiam futura, nisi ut ipsa cog-
noscit, non putat intueri. Nam ita disseris, si quae
certos ac necessarios habere non videantur eventus,
ea certo eventura prtesciri nequeunt. Harum igitur
(S) rerum nulla est praescientia, quam si etiam in his
ecse credamus, nihil erit, quod non ex necessitate
proveniat. Si igitur, uti rationis participes sumus,
ita divina? judicium mentis habere possemus, sicut
^ Adversentiir,
Quam diversis figuris praeditx animantes percurrunt
terras : alix enim habent corpus longum, quee serpentes
virtute sui pecjorzs verrunt pulverem et ducunt sutcum
conlinuatum : aliss errantes pennis Jevibus percu-
'Quid igitur si ratiocinationi, etc. jAccedit landem
Philosophia ad eam, propter quam longa fuerunt
pra;ludia, comparationem, quam proportionis vocant
quasi dicat : ut se liabet sensus collatus cum sua
subjecta materia ad imaginationem, collatam cum
sua materia : aut ut se habet imaginatiocollata cum
sua materia ad rationem collatam cum sua materia :
ita se habet ratio collata cum sua materia ad intelligentiam
collatam cum sua materia : sicut ergb
ex imbecillitate sensus non est neganda imaginatio,
aut ex imbecillitate imaginationis non est neganda
ratiocinatio, sic ex imbecillitate ratiocinationis aut
intelligentice bumanaj non est neganda divinafuturorum
liberorum intelligentia sive prajnotio.
- Quarein illius summx intelligentise cacumen, etc.]
Studeamtts accedere ad intelligentiam divinam : cum
enim hac intelligentia divina perfecte compreheudatur
prsedicta divinas providentia3humana?que libertatis
concordia,quanto propius ad diviuumintelligendo
modum accedemus, tanto magis hffic concordia nobis
innotescet : sed ad Deum accedero non possumus nisi
diligenti ad ipsum Deum facta attentione : ad quod
ipsa etiam nostri corporis iiguranos videtur hortari :
siquidem.
* Quod vocatur Archilochium. Carmen constans ex
uno genere versuum, quorum quilibet heptameter
habet, primum quatuor primosversus heroici pedes
deinde tres trochasos.
1. Quam variis, etc.] Hominem solum erecto, ca!tera
vero animalia prouo vultu incedere dixerunt
liNTERPRETATIO.
WOT^.
^ Quare in illius sumnise intelligenliaj cacumen, si
possumus, erigamur; illic enim ratio videbit, quod
iu se non potest intueri. Id autem est, quonam modo
etiam quae certos exitus nonhabent, certa tamen vi-
deat, ac definita praenotio; neque id sit opinio, sed
summse potius scientia3 nullis terminis inclusa sim-
plicitas.
3-16 METRUM • V.
Argumentum ex Cicerone, I DE Legibus. — Natura,
inquit Philosophia, csteras animantes abjecit ad
pasturn solum hominem erexit, ad cselique quasi
cognaiionis, et domicilu pristini conspectum exci-
tavit.
Quam variis terras animalia permeant figuris!
Namque alia exlento sunt corpore, pulveremque
[verrunt,
Continuumque trahunt vi pectoris incitata sul-
[cum.
Sunt qiiibus alarum levitasvaga verberetque
[ventos,
349' Et liquido longi spatia setheris enatet vo-
[latu;
Heec pressisse solo vestigia gressibusque gaudent
Vel virides campos transmittere, vel subire sil-
[vas.
tiuntventos, et longo volatu transeunt magna.intervalla
aeris liquidi : alim gestiunt gradiri per terram : sive hse
passibus transeant agros virides ; sive ingrediantur silvas.
Quse animantes, licet omnes, ut cernis, differant
inter se pluribus modis, in hoc tamen conveniunt.
C plurimi tam oratores quampoetas : audivisli Tullium,
audi Ovidium 1. i Metam., fab. 2.
Pronaque cum spectent animalia cEetera terram,
Os liomini sublime dedit cffilumque vjdere
Jussit et erectos ad sidera toUere vultus.
Ilic tamen distinguendum videtur inter situm corporis,
situmque vultus tam hominis, quam casterorum
animalium : nam erectus homo, caetera vero animalia
prona sunt corpore : vultus autem adeoque aspe-
ctus tam hominis, quamca^terorum animalium : (saltem
si excipiatur piscis ille, qui oJpavoo-zoTyos vocatur,
quod oculos in superna corporis parte habens,
coelum veluti invitus spectet) non sublimis, sed ad
horizontem plus, minus est directus : unde diversa
in omnibus animalibus ost cerebri constitutio : quod
discrimen videtur hic observari : non enim dicitur
bestias terram.bominem vero coelum conversis deorsum
sursunive oculis videre : sed tantum ca-tera animalia
prono, hominem vero recto stare corpore :
quod sufiicit, ut mens liumana peculiari sui corporis.
iigura excitetur ad cogitandum Deum. Bestiaj autem
quaj hic numeranlur, sunt i serpentes, 2 volucres,
3pedites; quae vel campos percurrunt, vel silvas
ingrediuntur ;
dignum.
de quibus nihil occurrit adnotatione
5. Liquido longi xtheris votatu.'] Confusio verborum,
quse grammaticis vocatur hyperbate : siquidem
ajtber liquidus et volatus longus dici deberet. Sic
Virgil, : Ibant obscuri sola siib nocte: Sceleraiam inlorserit
hastam : Bare classibiis austros.
D