t. I (PL 63)

dli)3 DE MUSICA LIB. I.
son, Jupiter parhj-pate meson, Saturniis lichanos A ejusdem corporis parte quasi pulsus iterato niotu
meson, Coelum ultimum mese. QuEe vero sint harum
immobiles, quae vero in totum mobiles, qufe aufem
iinmobiles niobilesque consistant, cum de monocliordi
regularis divisione tractavero, erit locus ap-
tior explicandi.
CAPLIT XXVIIL
Qux sit natiira consonantianm.
a Consonantiam vero licet aurium quoque sensus
dijudicet, tamen ratio perpendit. Quotiens enim duo
nervi, uno graviore, intenduntur, simulque pulsi reddunt
permixtum quodammodo et suavem sonum,
duseque voces quasi conjuncla; in nnum coalescunt,
tunc fit ea quce dicitur consonantia. Ctjm vero simul
h pulsi, sibi quisque ire cupit, nec permiscent ad
aurem suavem atque unum ex duobus compositum
sonum, tunc est quse dicitur dissonantia.
CAPUT XXIX.
Ubi consonantlx reperiuntur.
In his autem comparationibus gravitatis atque acu-
niinis has consonantias necesse est inveniri, qucesibi
commensuratffi sint, id est quae notam possunt communem
habere mensuram, ut in multiplicibus duplum,
quod est, illa pars metitur, quaj inter duos
id vero non evenit in cseteris generibus ina;qualitatum,
quae supra retulimus,ut in superpartiente.Nam
si quinariumad ternarium comparemus,biGarius qui
eorum differentia est, neutrum metitur. Nam sisemel
ternario comparatus, minor est, duplicatus excedit.
Item bis quinario comparatus, minorest, tertio vero
revertitur. Sed jam segnior, nec ita celeri, ut primo
impetu emissus cucurrit, quocirca gravior quoque.
Cnni igitur jam gravior rediens, nunc primum gravi
sono venientisimilis occurrit, raiscetur ei, unamque,
g ut ait Plato, consonantiam misoet.
CAPUT XXXI.
Quid contra Platonem Nicomachus sentiat.
Sed id Nicomachus non arbitratur dictum veraci-
ter. Neque enim similium esse ii consonantiam, sed
dissimilium potius in unum eamdemque i consonan-
tiam venientium; graviusj vero gravi si misceatur,
nullam facere consonantiam, quoniam hanc canendi
concordiam similitudo non efficit, sed dissimilitudo.
Quce cum distet in singulis vocibus, copulatur in
mixtis. Sed hinc potius Nicomachus consonantiam
lieri putat. Non, inquit, unus tantum pulsus est, qui
simplicem modum vocis emittat, sed semel percussus
nervus sfepius aerem pellens multas eflicit voces. Sed
quia eavelocitas est percussionis, ^ ut sonus sonum
quodammodo comprehendat, distantia non sentitur,
et quasi una vox auribus venit. Si igitur percussio-
nes gravium sonorum commensurabiles sint percus-
sionibus acutorum sonorum, ut in bis proportioni-
bus quas supra retulimus, non est dubium quin ipsa
est terminos diflferentia, ut inter duos et quatuorbi-
commensuratio sibimet miseeatur, unamque vocum
narius utrosque metitur, inter duos atque sex quiu
efticiat consonantiam.
tripla est, binarius utrosque metiatur, inter novem
CAPUT XX.XII.
atque octo eadem unitas est, quoe utrosque metia-
Quse eonsoiiantia quain merito prcECedat.
tur. Rursus in superparticularibus si sesquialtera
Sed inter omnes quas retulimus consonantias, ha-
•
sit proportio, ut cmatuor ad sex, binarius est qui C i, j ; j- i * •. • '
' ^ .'... .. bendum judicium ost \it in aure, ita quoque in ratio
utrosque metiatur, qui scilioet utrorumque est diffe-
ne quam harum melioremoporteat arbitrari. Eodem
rentia. Quod si sesquitertia sit proportio, ut si octo
namque modo aurisafficitur sonis, vel oculusaspeotu,
senario comparentur, idembinariusutrosque metitur;
quo auimi judicium numeris vel continua quantitate.
supergreditiir. Atque idcirco hoc primum infequalilatis
genus a consonantiaj natura disjungitur " amplius
quod in his quae consonantias formant, multa similia
sunt, in d patat diapason consonantiam, post hanc diapente,
quff! meduim tenet, hinc diapente ac diapason, quae
triplum. "Caettiraque seoundumeumdem modum formamque
dijudioat. Non vero hoc Ptulemaeus eodem
liis vero miniine, id probatur hoo mo-
modo, cujus omnem sententiam posterius explicabo.
do : namque duplum nihil est aliud nisi bis simplum
CAPUT XXXIII.
Triplum nihil aliudnisi tertio simplum. Quadruplum \y Quo sint modo accipienda qux dicla sunt.
vero idem est quod quarto simplum. Sesquiallerum,
Omnia tamen quaj dehinc diligentius expedieada
bis medietas. Sesquitertium vero ter pars tertia,
sunt, summatim uunc ao breviter attentemus, ut in-
quod haud faoile in oaeteris inaequalitatum generis
terim in superficie quadam animum ha?c lectoris as-
invenitur.
suefaciant, qui ad interiorem soientiam posteriore
CAPUT XXX.
traotatione descendet. Nunc vero quod erat Pythago-
Qucmadmodum Plato dicat fieri consona7itias.
riois in niorem, ut cum quid a magistro Pythagora
Plato " vero hoo modo fieri in aure consonantiam
dicit. Necesse est, inquit, velociorem quidem esse
acutiorem sonum. Hic igitur oum gravem prajoesse-
rit, in aurem celer ingreditur, ^ ostensaque extrema
'^ Consonantias. t Pulsis. " AmpKus dicam.
tur. h Consonantias. ' Concordiam. j Enim.
terasqae. " Quoad. ° Earumdem.
Patrol. LXIII.
Proposito enim numero vel linea, nihil est faoilius
quam ejus diiplum ooulo vel animo contueri. Item
post dupli judicium sequitur dimidii, post dimidium
tripli, post' triplum partis tertiae. Quae ideo quoniam
facilior esti dupli desoriptio, optimam Nicomachus
dicerelur, hiDc nullus rationes petere audebat, sed
eratei ratio dooentis auctoritas, idque flebatn quan-
diu discentis animus flrmiore doctrina roboratus,
ipse ° eamdera rerum rationem nullo etiam docente