t. I (PL 63)

1043 APPENDIX AD LIBROS DE CONSOLATIONE PHILOSOPHI^
Quis legcm dct amaniibus] Quis (inquit) tamcrudelis A
est, ut amanlibiis legem imponat ? Amor enira major
lex est sibi quam ulla lex prajscripta, ac si dicat,
Tanta vis amoris est ut legem aliam non admittat.
Hcu noctis vrope terminos] Id est, sub ipsius lucis
accessum. Sic Maro :
Eurydicenque suaru jam luce sub ipsa
IN PROSAM PRIMAM.
Dixerat primo volumine Boetius, Videre autem vi
deornefarias sceleratorum officinas gaudio la^litiaque
fluitantes, perditissimum quemque novis delationum
Jmrtiemor heu, victusque animi, respexit.
Pcrdidit] Amisit.
1044
Occidii] Media contraota legendum. Sensus est,
Orpbeus ipse Eurydices amissioneuna cum ea periit.
Virgilius
LIBER QUARTUS.
fraudibus imminentem, jacere bonos nostri discri- jj
minis terrore prostratos, flagitiosum quemque ad
audendum quidem facinus impunitate, adefficiendum
vero prsemiis incitari, insontes autem non modo se-
curitate, verum ipsa etiam dcfensione privatos. Ita-
que libet exclamare :
stelliferi conditor orbis.
In quo quidem carmine, ut animi nimium perturba-
tus, inter ca^lera et bffic subdit
Preniit insontes
Debita sceleri noxia pcana.
At perversi resideut celso
Mores solio, sanclaque calcant
Injusta vice colla nocentes.
Etreliqua in eamdem sententiam. Hoc igitur libro
Pliilosophia (ut morbi radicem penitus exstirpet) eam
Boetii opinionem graviter redarguit atque oonfntat, C
dooens semper quidem potentes bonos esse, malos
vero abjectos semper atque imbeoilles, neo sine pcena
unquam esse vitia, nec sine praimio virtutes ; bo-
nis felicia, malis semper intortunata contingere.
Super quibus lege Gorgiam Platonis, divi Gregorii
Moralia, caput quintum octavi libri Cfesariensis Eu-
sebii de Pra:iparatione evangelica, Laotantii Firmiani
de Justitia caput 23, epistolam divi Hieronj'mi ad
virginem exsulem consolatoriam, etejusdem alteram
ad amicum a?grotum, et rursus aliam quse inscribitur
ad Oceanum, Baptistaj Mantuani lib. v de Patientia,
et id genus alia.
IN METRUM PRIMUM.
Carmen est dicolon distroplion, constans altero r.
versu Alcmanio dactjiioo tetrametro acatalecto, al-
tero Arcbilochio iambioo dimetro acataleoto. Pendet
autem eo, quod proxima prosadixit: Pennas eiiam
iuss menti, quibus se in altum iollere possit, affigam.
Nuno igitur ait Philosophia ad veram beatitudinem
pervenire neminem posse, nisi animo virtutura alis
sublato, terrenisque omnibus despectis ccelos trans-
cendat, et suramo bono oontemplatione seconjungat.
Peimx volucres] Vires mentis per veritatis speculationem
sublevandae.
Celsa] Altas partes.
Poli] CcBli.
Quas] Pennas.
Qui] Ignis.
Agili 7noiu] Ob velocissimam conversionem.
^theris] Goeli.
:
:
Ilia. Quis etme, inquit, miseram et te perdidit, Orpheu.
In supcrum diem] In summi boni lucem.
Verticem] Summitatem.
In astriferas domos] In orbes planetarum.
Phaibo] Soli.
Conjungat vias] Appropinquet et sese applicet.
Aut comitetur] Ordo est : Aut donec mens ipsa miles,
id est ministra et comes. Translatio inde sumpta,
quod sicut miles ducem suum comitatur, ita mens
divinarum rerum contemplationi philosophiee studiis
dedita, eas indefesso labore prosequitur. Corusci si-
deris, id est Jovis, cujus fulgor (M. Tullio teste) hominum
generi prosperus est et salutaris ; comitetur
iter gelidi senis, id est Saturno se adjungat planeta"
rum summo, qui apud priscos pingebatur homo se-
nex, canus, prolixa barba, curvus, tristis, pallidus,
tecto oapite : et qui dextra falcem, et in eadem serpentisimaginem
caudam suam ore mordentis, sinistra
infantem filium ori devoraturus admovebat. Virgilius
in Georg. :
Frigida Saturni sese quo stella reoeptat.
Vel guocunque] Ordo est : Vel reourrat oirculum
astri, quocunque micans nox pingitur.
Recwrat] Repetat, revisat. Recurrat autem ideo,
quod animae coelestis origo sit : itaque contemplatione
in patriam suam recurrat, tametsi quidam legant
percitrrat. Per astri circulum coelum significat stelli-
ferum, quod et flrmamentum dicitur.
Ubi] Postquam.
Exhausti] Exhaustionis, finitionis, exactae specula-
tionis. Imitatio est Virgiliani illius in libro Georg. u :
Cni nunquam exhausti satis est.
Perperam igitur indoctis legitur exhaustnm.
Polum extimum] Supremum cojlum. Luoretius lib.
de Rerum Natura i :
Ergo vivida vis animi pervicit, et extra
Processit longe flammantia mceuia mundi,
Atque omne immensum peragravit mente animoque.
Divus Hieronj^mus contra Jovinianum ex Theophra-
sto : Sapiens autem nunquam solus csse potest, habet
sccum omnes qui sunt, quisque unquam fuerunt boni, et
animum liberum quoaunque vult iransfert. Quod corpore
non potest, cogitatione complectitur : et si hominum
inopia fucrit, loquiiur cum Deo. Nunquam minus solus
erit quam cum solus fuerit. Rodolphus Agricola in
Protreptico : Quse potest autem major esse, qux certior
philosophise divinitas, quam nulli claudi terminis, nullo
spalio coniineri ? Vadit cnim sacer viri animus liber,
solutus, mdlisque coercitus meiis : ci qnacunque rerum
natura potest, vagatur : nec terras et maria solum, sed
sidera ipsa cognatosque ccclos pererrat. Non tenuissima
resislunt : comprehendit, exsuperat, penetratque cuncta.