t. I (PL 63)

1063 APPENDIX AD LIBROS DE CONSOLATIONE PHILOSOPHI^. 1064
Nihil cx nihilo existere] Puta naturaliter et per
causas partioulares. Nam Deus universalis omnium
caiisa ex niliilo mundum creavit.
De operante principio] De causa eflicienti.
Rationum] Formarum.
In Vhysicis] Libro Physicorum secundo.
IN METRUM PRIMUM,
Hoc elegiaco pulchra quadam similitudine docet
Philosophia, casum non esse de nihilo, tametsi non
sit de agentis intentione. Quemadmodum enim, si
duorum fluminum cursus jungantur, naves quoque et
trunci in diversis adhuc alveis ab aqua recepti, ne-
cessilate Iluviorum in unum tandemalveum defluen-
tium conjunguntur, licel hoc prceter spem intentionemque
accidat : ita et casus, etsi non ex agentis
animo fit, suas tamen peculiares causas habet.
Rupis Achemenise] Montis Armenia; aut Parthice.
Achemenem Parthorum regem Porphyrio voluit esse,
et ex Achemenidarum progenie derivatos Persarum
reges Herodotus scripsit. Hinc Acbemenius Persi-
cus, Parthicus, vel Armenius. Lucanus :
Passus Achemeniis longe decurrere campis.
ScopiUis] Saxis prominentibus.
:
Ubi] Ordo est, Ubi pugna fugax versa figit spicula
pectoribus sequentnm. Sensus est, E monte majoris
Armenice, cui juncti sunt Parthi, qui, teste Trogo,
cominus in acie praeliari, aut obsessas expugaare
urbes nesciunt : pugnant itaque aut procurrentibus
dunt) sagittam significat, omniumque fluviorum velocissimum
canit Dionysius. Alii tamen a tigride
animali dictum volunt Tigrim. Divus Hieronymus :
Tigris, inquit, fluvius de paradiso cxiens juxta Scri-
•pturae fidem, pergensque conira Assyrios, et posi mul-
tos circuitus (ut vult Josephus) in mare Rubrum ef-
fluens. Vocatur autem hoc nomine propter velocita-
tem, imtar bestise nimia pernicitate currentis. Hoc nomen,
teste Francisco Pico, facit genitivum Tigrios,
Tigritos, Tigridos, et Attice Ttypewg.
Euphrates] Nomen sumpsit ex eo quod bona ferret.
De hoc Hieronymus : Euphrates fluvius Mesopoiamix,
in paradiso oriens.PoTTO Sallustius auctor cer-
tissimus asserit tam Tigris quam Euphratis in Armenia
fontes demonstrari. Ex quo animadvertimus
aliter de paradiso et fluminibus ejus intelligendum.
Diodorus Siculus libro tertio : Post JSilum enim et
Gangem flumina totius Asise nobiliora, Euphrates ac
Tigris ex Armenix montibus fontes habent. Distant au-
tem ab inoicem stadiis mille et quingentis, delatique
per Mediam ct Paretanos, descendunt in Mesopota-
A miam, quam undique circumdantes, regioni nomen indiderunt.
Deinde per Babyloniam fluentes, in mare
Rubrum deferuntiir. Strabo lib. Geographiee ii : Cre-
scit Ainanus mulium in lalum et altum, et multifidus
est. Pars australior est Taurus, qui Armeniam disterminat
a Mesopotamia. Hinc fluunt Tigris et Euphra-
tes, qui Mesopotamiam circumdant, et apud Babylo-
nios invicem cohserent. Deinde in mare Persicum emit-
tunt, quorum Euphrates major est, et plus regionis
flexuoso alveo percurrit. Fontes habet in parte Tauri
boreali, fluit ad occidentem per Armeniam [qux major
appellatur) usquc in Armeniam minorem, quam a dex-
iris habet, a sinistris vero Lisanam. Deinde ad austrum
flexus confiniis jungitur Cappadocum, quse ad
dextram relinquit, ad sinistram Comagenorum conflnia,
rursumque a Sicinsina, etiam Sophina majoris Arme-
nise ad sinistram relicta, progreditur in Syriam, atque
itcrwn flexum alium capit in Babylonios, et Persicum
sinum. Tigris ex eodem monte Seleuciam illatus, ad
Euphratem accedit, ibique efflcit Mesopotamiam : deinde
in eumdem sinum intrat. Euphratis ac Tigridis fontes
inter se distant ad stadia duo millia et quinquaginta.
Hactenus Strabo.
Vno fonte] Fontibus unius et ejusdem Armenise
montis, cui teste Strabone nomen est Tauro.
Abjunctis] Separatis.
Quos tameii] Ordo est, Quos vagos casus declivia,
id est declivitates terree, subaudi tegunt, et quos ca-
sus vagos defluus ordo gurgitis lapsi regit.
equis, aut terga dantibus, ssepe etiam fugam simu-
C IN PROSAM II.
lant, ut incautiores adversum vulnera insequentes
Dubitat hoc loco Boetias sciscitaturque, sitne ulla
habeant : plerumque in ipso ardore certaminis prte-
humani libertas arbilrii, an ipsos quoque animarum
lia deserunt, ac paulo post pugnam ex fuga repe-
motus fatalis necessitas constringat. Cui Philosophia
tunt. Unde poeta
respondet, omni rationali naturfelibertatem adesse
Fidentemque fugaParlhum, versisque sagittis ?
arbitrii, sed supernis divinisque substantiis majo-
Uno eodemque fonte Tigris et Euphrates oriuntur.
rem, deinde tametsi non ffiqualem, tamen proximam
Pugna fugax] Gens Parthorum fugiendo pugnans.
humanis animis se in divinitatis contemplatione con-
Tigris] Hic a celeritate et cursu nuncupatus est.
Nam Tigris Medorum lingua (ut Solinus aliique traservantibus
: minus vero liberas eas esse, cum ad
corpora dilabimtur, minusque etiam, cum terrenis
:
artubus colligantur. Animadvertendum autem hoc
totum ex Platonis opinione dictum, quasi animae
sint, antequam corporibus conjungantur. Extremam
vero servitutem esse dicit earum qua3 sceleribus
mancipatse propriam amiserint libertatem.
Inscitise] Ignorantiaj.
Caligant] Obscurantur, tenebrescunt.
n«vT' hfooc/. y.vi ttki/t' Ittc./.ousi.
Homerici versus pars est posterior ex Iliados libro
tertio, id est, omnia videt, et omnia inaudit
Aspicit omnia, et omnia inaudit.
IN METRUM II.
Carmen hoc ejusdem generis est cum penultimo
quarti voluminis. Prsefert eo Philosophia divinse
providentiaj perspicacitatem solis claritati, de quo
Homerus
Sol qui cuncta videt, quique omnia maximus audit.
Hic enim tametsi maximo splendore miriCce reful-
geat, terrarum tamen intima penetrare nequit. Pro-
videntice vero lumen iramensum cuncta non inspicit
: