Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
120 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
adierazpenarekiko aldak<strong>eta</strong> nabarmena izanik ere, horrek suposatuko lukeen<br />
berrikuntzaren aurrean beldur agertzen zaigu, <strong>eta</strong> sor zitezkeen arazoak ekiditzeko, baita<br />
eskolen martxa erregularra ez eragozteko ere, euskararen (<strong>eta</strong> beti "-ren") irakaskuntzari<br />
hasera eman aurretik hausnark<strong>eta</strong> sakona beharko litzateke aipatu erakundearen ustez .<br />
Bestalde, nahiz irakasleen izendapena udalei dagokiela aitortu oinarri hau<strong>eta</strong>n,<br />
egitura hierarkikoaren eragina isladatuko da, izendapen horrek "Junta Superior"-ek<br />
proposaturikoen artean izan behar bailuke . Kontrolarekiko ardura nagusia da<br />
irakaslegoaren gai honi dagokionez ere ; lehen ikusi dugun administrazio egitura<br />
funtsezkoa dela <strong>hezkuntza</strong> politika burutu nahi izanez gero, <strong>eta</strong> hemen nabarmena da<br />
baldintza hau bete nahia, horr<strong>eta</strong>rako aipatu egiturak sortuko direlarik . Horrela, udalek<br />
izendatuko badituzte berain eskol<strong>eta</strong>ko irakasleak, oraintxe bertan zehaztu dugun<br />
baldintza pean, irakasle horiek beren lanpostutik kendu ahal izateko," Junta"-ren filtroa<br />
pasa ondoren, Diputazio Orokorraren oneritzia beharko litzateke . Izan ere, irakaskuntza<br />
arloan burutu nahi diren aldaketek antolatzen ari den erreformaren nolabaiteko<br />
egonkortasuna eskatzen dute <strong>eta</strong>, zentzu horr<strong>eta</strong>n, irakaslegoaren mugikortasun eza<br />
funtsezko baldintzatzat hartua izango da, modu hon<strong>eta</strong>n udal askotan gertatu gehikeria<br />
<strong>eta</strong> neurrigabekeriei erantzun nahi izango zaielarik .<br />
Bizkaian gertatu bezala, Gipuzkoan ere, Diputazio karlistak antzeko<br />
planteamenduak egingo ditu, 1874an eratu herrialde hon<strong>eta</strong>rako "Junta de Instrucción<br />
Primaria" delakoaren bidez. Arestian egin dugun legez, 1875eko Gipuzkoako<br />
Re,-lamento Provisional de las Escuelas de Instrucción Primaria" aztertzeak <strong>hezkuntza</strong><br />
arloko euskal erakundeen helburu politikoen nondik norakoak ezagutzeko bidean jariko<br />
gaitu . Araudi honen hitzaurrean nabarmena da "Junta" gipuzkoarrak irakaskuntzari<br />
ematen dion garrantzi politikoa, Espainiako <strong>hezkuntza</strong>-sistemari -<strong>eta</strong> honen barruan<br />
irakaslegoari- garai horr<strong>eta</strong>ko kalteak eragozten dizkiolarik ; zorionez erlijioak <strong>eta</strong><br />
euskarak aparteko babesa ekarri diote herrialde honi <strong>eta</strong> hauek izango dira, hain zuzen,<br />
irakaslegoaren gaiarekin batera, araudi honen zutabe nagusiak, guzti hau, esan beharrik<br />
ez dago, "antiguas costumbres y fueros venerados" -en itzalpean .<br />
Pentsa zitekeen, araudiari gainbegirada bota ondoren, <strong>hezkuntza</strong>-sistema<br />
gipuzkoarraren aurrean gaudena, baina horrelako adierazpena azaleko irakurk<strong>eta</strong>ren<br />
ondorioa besterik ez litzateke izango <strong>eta</strong>, beraz, arinkeritan erortzea . Egia da, testuaren<br />
arabera, euskal erakunde honek, Diputazioak, oinarrizko iraskuntza osoa arautuko duela<br />
<strong>eta</strong> honen gaineko erabateko kontrola izango duela : zer irakatsi, eskola motak<br />
(publikoak), irakaslegoa, hauen izendapena, eskolak, metodoak, ikasleak, eskola orduak,<br />
erlijio mailako praktikak, testuliburuak, azterk<strong>eta</strong>k, eskolaurrea zein helduen eskolak,<br />
eskola pribatuak, eskolen zuzendaritza, ikuskaritza, egitura administratiboa, irakasle<br />
71 Reglamento Provisional de las Escuelas de Instrucción Primaria de la M.NX y M.L.<br />
Provincia de Guipúzca . Azpeitia : Imprenta de la excma . Diputación á cargo de Pablo Martinez, 1875 .
Change language