Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
268 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
espainiarrek -indar katolikoek barne- euskararekiko erakusten duten jarrera -etsai<br />
amorratuenenak bakarrik erakutsiko lukeena- besteak beste, erlijioari dagokionez, kalteiturri<br />
izugarria, euskaldunek jasan dezaketen kolpea -dagoeneko jasaten ari direnamingarriena<br />
litzatekeelarik . Baina zein da -irakaskuntzaren esparruan kokaturik-,<br />
fedearen zaindaria den heinean -hala beharko luke behintzat-, Elizak jokatuko duen<br />
papera? . Belaustegigoitiak ez du zalantzarako aukerarik uzten :<br />
"Gauf ikusten ditugun eskolak, geyenak euskerearen kaltezkoak<br />
dira; bai Gobierno arerio ta sisniste-epelak yaŕitakoak <strong>eta</strong> bai gune arteko<br />
gofi naiz zuri, naiz soñeko baltz-luze dunek sortu dabezan ikastetxe<br />
geyenak be i135<br />
Ez zuri ez gorri -indar politiko espainiarrak edota espainiarzaleak-, baina ezta<br />
kleroa -soineko beltz-luzedunak, alegia- ere ; Elizak, Estatuaren testuinguruan, espainiarra<br />
baitlitzan jokatzen du <strong>eta</strong> alde horr<strong>eta</strong>tik ¡karragarria da erakusten duen arduragabekeria .<br />
Egia da -<strong>eta</strong> dagoeneko nahikoa froga eman dugulakoan gaude- alderdi jeltzalea<br />
kongregazio erlijiosoen esku<strong>eta</strong>n dauden eskolen alde behin baino gehiagotan azalduko<br />
dena <strong>eta</strong> eliz gizon-emakumeen eskubidea aldarrikatuko duena, hezik<strong>eta</strong> kristauaren<br />
beharraren izenean, lehenengo, <strong>eta</strong> irakaskuntza askatasunaren defentsa lau haiz<strong>eta</strong>ra<br />
zabalduz, gero . Eta esango genuke bi arrazoi nagusi izan dituela alderdi jeltzaleak guzti<br />
hau egiteko momentuan : berriro aipatuko ez ditugun arrazoi ideologikoak direla <strong>eta</strong>,<br />
katolizismo sutsua, bata; <strong>eta</strong> -edozein eran aurreneko honekin bat datorrena- Estatuaren<br />
aurkako enfrentamendua -Estatua ahuldu daitekeen heinean- indartzea,bestea, espainiar<br />
eraikuntza nazionalak bere sendotasun falta agerian utziko lukeelarik . Elizaren alde<br />
egingo du, bai, alderdi jeltzaleak, baina baldin <strong>eta</strong> hau espainiar gisa agertzen ez bada .<br />
Behin baino gehiagotan aipatu dugu euskal nazionalista hauek erakutsi Elizarekiko<br />
menpekotasuna ; <strong>eta</strong> hala da, baina beti ere Eliza Jaungoikoak lurrean duen ordezkaria den<br />
neurrian . Alde horr<strong>eta</strong>tik bereiztu beharko genuke Erromako Elizarekiko jarrera<br />
(erabateko sumisioaz hitz egin beharko genuke) batetik, <strong>eta</strong>, bestetik, espainiarra den<br />
Elizarekiko jarrera . Azken honen autoritatea onartuko du baldin <strong>eta</strong> fedearen kontra ez<br />
badago (azken finean fedearen inguruko ortodoxia Erromak markatzen baitu), baina,<br />
formak asko zaintzen baldin badira ere, bere aurka agertu beharrean aurkituko da gauza<br />
guztien gainetik fedearen zaindari izan behar duela ahazten duenean . Eta fedearen<br />
zaindari izan behar duela ahaztuko du (espainiar zal<strong>eta</strong>sunak horr<strong>eta</strong>ra bultzatuko luke<br />
zenbait<strong>eta</strong>n) euskara erlijio katolikoaren alde erabil daitekeen arma funtsezkoen<strong>eta</strong>rikoa<br />
dela kontutan hartzen ez duenean . Eta ez hori bakarrik: kristautasunaren aurka joko luke<br />
duen funtzio nagusiari, euskararekiko mesprezuak bultzaturik, uko eginez .<br />
Beste arlo batzu<strong>eta</strong>n erasoak falta ez badira ere, irakaskuntzan gertatzen dena<br />
ben<strong>eta</strong>n izango da iraingarria euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren ust<strong>eta</strong>n . Iraingarria euskal<br />
' 3 ' BELAUSTEGIGOITIA, F . (1921) : "Euskerazko Eskolak", in Lehengo euskalegun<strong>eta</strong>ko<br />
itzaldiak . Bilbo : Euzko-Argitaldaria ; 109 .
Change language