Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

58 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
"Reglamento dekretatu zuten, zeinak, Estatu espainiarrean lehenengo aldiz,
hezkuntza-egitura modernoa ezarriko duen'' .
Irakaskuntza publikoaz gain, irakaskuntza pribatua ere arautuko du araudi honek,
Estatuak duen "nazio" osorako egitura eraikitzeko nahia nabarmentzen delarik . Hemen
1814ko proiektuarekiko ezberdintasun adierrazgarria ageri da : honek, irakaskuntzaren
askatasuna printzipioaren izenean, irakaskuntza pribatuaren gaia ukitzen ez badu ere,
1821ko araudiak ezinbestekotzat joko du egitura orokorra gauzatu ahal izateko . Puelles-ek
dioskunez, eta Eliza absolutismoaren alde nabarmenki lerratu dela kontutan izanda,
"De ahí que las discusiones en la Cámara se poralicen en torno a
ti-es concepciones distintas de la educación : los partidarios a ultranza de
la nacionalización de la enseñanza, los que defendían la libertad de
enseñanza y los que mantenían una libertad de enseñanza sujeta a una
serie de limitaciones establecidas por el Estado" 74 .
Azkenekoa suertatu zen garaile, irakaskuntzaren askatasuna mugatzen delarik,
zentzu horretan, Estatuak hezkuntza alorreko kontrola lortzera zuzenduriko bidaian urrats
garrantzitsua finkatuz, erabateko "nazionalizatzea" gauzatu ez arren . Irakaskuntzaren
askatasuna ez da itotzen'' baina honek Estatuak ezarritako egituraren barruan aurkitu
behar izango du bere espazioa . Adibidez, nahiz eta irakaskuntza pribatuan irakaskuntza
uniformeari buruzko inongo agindurik ez egon -aldiz, askatasun osoa izango lukete zentru
pribatuek, irakaskuntza publikoan gertatzen ez dena-, "las reglas de buena política"
derrigorrez bete behar izango dira, eta Estatuak bere autoritatea ezarriko du Konstituzio
politikoak onetsitako printzipioen aurkako dotrina subertsiboak irakatsi ez daitezen' .
Bestalde, irakaskuntza hiru mailetan banatzen da (9 .art .), antzinako erregimenean
ez dagoen egiturari lege-corpusa ematen zaiolarik, honek berez duen garrantziarekin :
lehen aldiz barne koherentzia duen hezkuntza-sistema aurkituko dugu 77 . Horretaz gain,
eta goian esandakoa gutxietsi gabe, funtsean ez dago 1814ko proiektuarekiko aparteko
gauza berririk (lege estatusa lortzeak duen garrantzia ahaztu gabe) : irakaskuntza orokorra
73 PUELLES, M . de (1986) : Op . cit . ; 74-75 .
74 Ibid . ; 76 .
75 Printzipioen defentsa alde batera utzita, garbi dago baliabideen urritasunak oinarrizko zein
bigarren irakaskuntza esku pribatuetan -konfesionaletan- uztea zekarrela, guzti hau unibertsitatearen
"nazionalizatzea" hastearen "truke" (zentru pribatuetako irakasleen azterketa, eta zentru publikoko
irakasleren aurrean ikasleek egin beharreko azterketa ; finean, Estatuaren kontrola ezarri) .
7G Reglamento General . .. : Op . cit . ; 4 . art. ; 49-50 .
77 PUELLES, M . de (1986) : Op . cit . ; 79-80 .